Werfwater lozen in riool: hier mag het straks niet meer

In de strijd tegen droogte komt er op initiatief van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir deze zomer een verbod om bemalingswater te lozen in de riolering. Dat verbod zal gelden voor werven die op minder dan 200 meter van oppervlaktewater liggen. Die maatregel komt er om droogte te bestrijden. Gents MilieuFront (GMF) bracht deze zones voor Gent in kaart.

Het is nog maar half mei en nu al staan de grondwaterstanden laag tot zeer laag. Er is ook niet meteen beterschap in zicht. Daarom moeten alle zeilen worden bijgezet om het grondwater zoveel mogelijk te beschermen.

GMF brengt nieuwe regelgeving in beeld

De nieuwe Vlaamse regelgeving zou deze zomer ingaan. Vanaf dan mag er dus geen bemalingswater meer naar de riolering als de werf zich op minder dan 200 meter van oppervlaktewater bevindt. Is dat wel het geval, dan hoort het water naar dat oppervlaktewater te worden geleid. Daar krijgt het immers veel meer kansen om opnieuw te infiltreren. Om dit in beeld te brengen, maakte GMF een interactieve kaart. De rode plekken op de kaart zijn de zones waar niet langer mag worden geloosd worden in de riolering. We zien de laatste tijd al vaker (grote) werven die grondwater in oppervlaktewater lozen, maar er zijn zeker ook nog werven die nog lozen op de riool.

(kaart: opgemaakt door GMF-vrijwilliger Anouk Cauwels) – op volledig scherm weergeven

Bovenstaande kaart is opgemaakt op basis van de zones rond waterlopen en waterlichamen (vanaf een bepaalde grootte). Hou je ook rekening met de optie ‘lozen naar een regenwaterafvoer’ – hoewel een deel van het rioolsysteem daar (nog) niet geschikt voor is -, dan kan je onderstaande kaart daar nog eens bovenopleggen:

Laatste optie

Lozen in de riolering wordt de allerlaatste optie. Eerst en vooral moet men proberen om de opgepompte hoeveelheid water te beperken. Dat kan door de bemaling goed in te plannen (bv. niet net voor het bouwverlof) en de bodem goed te bestuderen. Het grondwater wordt bij voorkeur via retourbemaling in de nabijheid weer in de grond gebracht. De beste techniek is de peilgestuurde bemaling (pompen slaan automatisch af als een bepaalde diepte is bereikt). Het bemalingswater – als het niet verontreinigd is – moet ook beschikbaar worden gesteld voor hergebruik: voor de aannemer zelf, buren, landbouwers, de groendienst enzovoort. Is ook dat geen optie, dan moet het bemalingswater geloosd worden in de dichtstbijzijnde waterloop óf – als er een gescheiden rioleringsstelsel is – naar een hemelwaterafvoer. Is ook dat niet mogelijk, pas dan mag de aannemer het bemalingswater lozen in de riolering.

Volgens onderzoek van VUB-professor Marijke Huysmans wordt er jaarlijks zowat 90% bemalingswater of 63 miljoen kubieke meter bemalingswater via de riolering afgevoerd – 10 keer meer dan de bouwsector zelf inschat. Dat enorme watervolume komt in de buurt van wat de landbouwsector – naast het natuurlijke regenwaterverbruik – jaarlijks verbruikt.

Suggesties voor ingrepen en beleid

Om de droogte te bestrijden zien wij dit als de meest dringende te nemen maatregelen:

• Om slechts zo veel te pompen als nodig: verplicht werken met een peil- of sondegestuurde bemaling
• Een hydrologische studie verplichten bij bouwaanvragen
• Qua handhaving: verplicht gebruik maken van digitale watermeters die in real-time debieten doorsturen 
• Van april tot september (de droogtegevoelige periode) aannemers verplichten om in een bijkomende buffer van 10.000 liter voorzien, voordat ze mogen lozen
• Aannemers verplichten om dit praktische stappenplan van de VMM op te volgen

Gentenaar kan helpen
Met de bemalingskaart van GMF kan elke Gentenaar mee kijken in welke buurt water wel of niet naar de riolering mag. Wie denkt dat een werf in de rode zone toch water naar de riolering loodst, kan de aannemer aanspreken, of melding doen bij de Stad via [email protected]. (Let wel: soms lijkt het alsof water naar de riolering gaat maar soms wordt het water geloosd op een ondergrondse regenwaterafvoer – dat is als leek moeilijk te controleren).

Er zijn ook veel illegale bemalingen (zonder vergunning). Sinds april 2022 is er een meldpunt voor alle soorten illegale boringen en grondwaterwinningen. Via het bemalingsloket van DOV (Databank Ondergrond Vlaanderen) kan je zien of een grote bemaling vergund is. Je kan ook checken of het boorbedrijf erkend is op de lijst met erkende boorbedrijven. 

De tijd dringt
Een grote bevolkingsdichtheid, geografische omstandigheden, weinig grote rivieren en veel te veel verharding liggen aan de grondslag van de waterschaarste in Vlaanderen. GMF werkt al langer rond deze problematiek. In juli 2020 organiseerde GMF al een actie waarbij bemalingswater werd ‘gered’ door er de kurkdroge regenwaterputten van de buren mee te vullen. In september 2020 bracht GMF de grondwaterbemalingen van bouwprojecten in Gent in kaart. Met gerichte acties en campagnes zet GMF al jaren in op ontharding opdat hemelwater beter de grond kan insijpelen.

Methodologie

Hoe zijn we te werk gegaan bij het maken van de kaart: we plaatsten een buffer/zone tot op precies 200m afstand rond alle waterlopen en de waterlichamen met een minimale oppervlakte van 1000 m² (bron: Basiskaart Vlaanderen en Vlaamse Hydrografische Atlas op geopunt.be). Die staan op de kaart aangeduid in het donkerblauw. Dit deden we enkel voor groot Gent, niet voor de buurgemeenten en de rest van het land. Ook (grote) wadi’s werden niet opgenomen in de kaart omdat we niet over die data beschikken – al zijn die meestal wel uitermate geschikt om water te laten infiltreren.