Bescherming voor overstromingen en behoud van natuur worden uitgangspunt voor toekomst Gentse Zwin

Al jaren sleept het dossier van de Zeeschelde tussen Gent en Melle aan. Het behoud van de getijdenrivier, het Gentse Zwin, speelt een centrale rol in de bescherming tegen overstromingen en is cruciaal voor de natuur. Maar waterbeheerder Waterwegen en Zeekanaal (WenZ) wil er sinds lange tijd een pleziervaartproject realiseren. Na jarenlange discussies hebben recente onderhandelingen door provinciegouverneur Jan Briers het tij eindelijk gekeerd: het Gentse Zwin zal zijn natuurlijke functie kunnen behouden. Dat is ook goed nieuws voor fietsers en wandelaars.

De lokale besturen van Gent en Destelbergen, Natuurpunt, GEzwiNT en Gents Milieufront (GMF) verzetten zich sinds 2012 tegen de plannen van WenZ om – onder het mom van het Sigmaproject – een groot pleziervaartproject te realiseren op de Zeeschelde. Dat project en bijhorende baggerwerken dreigden de kwetsbare riviernatuur met slik en schor, bevers, bergeenden, pijlstaarten, paaiende vissen en rietvogels in gevaar te brengen.

Naast het behoud van de waardevolle getijdennatuur vroegen Natuurpunt, GEzwiNT en Gents Milieufront (GMF) om fiets- en wandelinfrastructuur aan te leggen voor recreanten en bezoekers. Die vormt een belangrijke meerwaarde in deze sterk verstedelijkte omgeving.

Jarenlange dialoog
Sinds 2013 gingen Natuurpunt, GMF en de buurtgroep GEzwiNT in dialoog met WenZ. Helaas lukte het niet om tot een akkoord te komen. In september 2015 startte gouverneur Jan Briers vervolgens zijn bemiddeling in het dossier. Hij bracht alle partijen samen aan tafel en boekte gaandeweg belangrijke resultaten. Het advies van onafhankelijke experten van de Universiteit Antwerpen en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek werd ingewonnen.

Eind 2017 bracht gouverneur Briers verslag uit bij Vlaams minister van Openbare werken Ben Weyts over deze onderhandelingsronde. Recent liet minister Weyts weten dat hij geen vragende partij is voor pleziervaart. Doorvaart zal niet langer als een doelstelling worden weerhouden bij dit project. Enkel veiligheid en natuur zullen verder in rekening worden gebracht. Ook minister van Natuur Joke Schauvliege liet weten dat er garanties moeten zijn dat de getijdennatuur maximaal behouden wordt.

Inmiddels loopt wel al een MER-procedure waarin een aantal scenario’s worden onderzocht die nog steeds uitgaan van de constructie van een sluis en het uitbaggeren van een vaargeul. Natuurpunt, GEzwint en de GMF dringen er op aan dat deze scenario’s worden bijgesteld zodat gekozen kan worden voor een inrichting als volwaardig gecontroleerd getijdengebied (GGG) dat leidt tot een optimale beveiliging tegen het overstromingsrisico, een maximaal behoud van de getijdewerking, en een minimale inrichtings- en onderhoudskost.   

Een robuust natuurgebied van 600 hectare
Met de steun van beide ministers openen zich, na zes jaar, de deuren voor de realisatie van een groot natuurgebied. Door de getijdennatuur te laten versmelten met de Gentbrugse meersen en de Damvallei ontstaat een groenpool van bijna 600 hectare: een robuuste buffer tegen overstromingen, een ideaal leefgebied voor heel wat bedreigde diersoorten en een enorme kans voor fiets- en wandelrecreatie.

Die droom ligt nu binnen handbereik. Binnenkort zet gouverneur Briers zijn bemiddeling verder. Hopelijk kan hij rekenen op constructieve partners om snel met een ruim gedragen oplossing te kunnen landen.