Tussen het Handelsdok en de Koopvaardijlaan – daar waar nu nog DOK resideert – verrijst binnenkort een nieuwe wijk. Er zal plaats zijn voor een school, een crèche, een sporthal en 400 woningen, waarvan de eerste in 2019 bewoonbaar zullen zijn. Een grootschalig project dus, waar verschillende projectontwikkelaars samen aan werken. De wijk, die als roepnaam ‘de Nieuwe Dokken’ meekreeg, zal op een zo ecologisch mogelijke manier omspringen met water, afval en energie. En daarvoor zorgt DuCoop, kort voor duurzaamheidscoöperatieve.

Traditioneel leggen nutsvoorzienin- gen een lange keten af. Het water dat bij jou uit de douche komt, wordt wellicht verwarmd met aardgas dat op- gepompt is uit de Noordzee of nog veel verder. Na gebruik loopt het via de riolering naar een waterzuiveringsinstallatie en vervolgt na behandeling zijn weg via een rivier naar zee. Bij voedsel en elektriciteit is het meestal niet anders. Die lange ketens zorgen echter voor heel wat verlies van energie en grondstoffen. Dit wil DuCoop radicaal anders aanpakken – vandaar dat ze laureaat waren bij de Radicale Vernieuwers van Bond Beter Leefmilieu.

Kringloopwater

Duurzame nutsvoorzieningen zijn niet lang en lineair, maar lokaal en circulair. De aanleg van een volledige nieuwe wijk is een unieke kans om vernieuwende concepten in de praktijk te brengen. Beginnen we met het afvalwater. In de Nieuwe Dokken wordt dat in verschillende circuits behandeld. Zwart water (afkomstig uit de toiletten) gaat samen met keukenafval naar een vergistingsinstallatie op de site. Die produceert biogas en struviet, een meststof die gebruikt kan worden in de plantsoenen van de wijk. De toiletten zijn trouwens vacuümtoiletten; die verbruiken veel minder water dan een gewoon toilet. Grijs water (uit bad, douche en wasmachine) komt terecht in de waterzuiveringsinstallatie in de kelder. Na zuivering stroomt het via een leiding naar de overkant van de Koopvaardijlaan, waar het bedrijf Christeyns het gebruikt als proceswater.

Warmte uit de zeepfabriek

Deze slimme wisselwerking tussen woonwijk en industrie gaat nog verder. De productieprocessen bij zeepmakerij Christeyns veroorzaken immers heel wat warmte. Warmte die nu nog groten- deels verloren gaat. Binnenkort zal ze echter via een warmtenet verdeeld wor- den in de wijk, zodat de bewoners ervan kunnen profiteren voor verwarming en warm water. Christeyns spaart er bo- vendien meteen dure koelenergie mee uit. De rest van de warmte komt van het biogas uit de afvalwatervergister, dat in een warmtekrachtkoppeling (WKK)-cen- trale verbrand wordt. Ten slotte is er in de energiezuinige woningen ook minder warmteverlies, onder andere doordat de warmte van het grijswater gerecupe- reerd kan worden.

Slimme stroom

Het is niet de bedoeling om alle elektriciteit voor de wijk lokaal op te wekken. Zonnepanelen zullen de daken sieren, maar kunnen samen met de WKK-centrale allicht maar een beperkt deel van de benodigde stroom voorzien. Die gebruikt men voornamelijk voor gemeenschappelijke installaties, zoals de warmtepomp, laadpalen voor elektrische voertuigen, openbare verlichting, enzovoort. Verder wil DuCoop onderzoeken hoe een smartgrid het energieverbruik kan optimaliseren. Wanneer de zonnepanelen bijvoorbeeld veel energie produceren, kan die opgeslagen worden in batterijen of toestellen doen draaien. Zo kan men pieken en dalen beter opvangen.

Coöp

Nutsvoorzieningen zijn traditioneel het terrein van intercommunales. DuCoop begeeft zich hier als nieuwe speler in een strak afgebakend juridisch kader. Ook op dat vlak is het een interessant testproject. De samenwerking met Farys verloopt alvast prima: de som die klanten aan de watervoorzieningsmaatschappij betalen voor de zuivering van hun afvalwater, stort Farys rechtstreeks door naar DuCoop. Het water wordt immers ter plekke al gezuiverd en enkel in noodgevallen op de riolering geloosd. Doordat DuCoop een coöperatieve is, kan elke bewoner mede-eigenaar worden. Op die manier wil DuCoop de betrokkenheid van de bewoners vergroten. Die hebben weliswaar weinig inspraak vooraf (heel het netwerk van water-, warmte- en energievoorzieningen zal er al liggen vooraleer ze in hun nieuwe woning trekken), maar ze beslissen wel mee over hun nutsvoorzieningen. Omdat ze als aandeelhouders delen in de winst van de coöperatie, zullen ze ook meer moeite doen om alles goed te doen werken en te onderhouden.

Voorbeeldwijk

De technologieën voor waterzuivering en warmte- en energievoorziening van De Nieuwe Dokken zijn niet nieuw. Het innovatieve zit hem vooral in het sluiten en op elkaar aansluiten van de kringlopen. Behalve de innovatieve nutsvoorzieningen zal DuCoop ook duurzame mobiliteitsopties aanbieden, en is er plaats voor veel gemeenschappelijk groen, een stadslandbouwproject, groendaken, … Hoewel er natuurlijk al heel wat studiewerk verricht is, zijn er nog veel dingen die pas duidelijk zullen worden wanneer de wijk er staat. Zullen vraag en aanbod van warmte goed op elkaar afgestemd zijn? Hoeveel CO2 bespaart een bewoner tegenover een gemiddelde Gentenaar? Als die resultaten meevallen, kan Gent binnenkort pronken met een eigen ecologische voorbeeldwijk.

Dit artikel werd gepubliceerd in ons tijdschrift Frontaal. Deze komt 4 maal per jaar uit voor al onze leden! Wil jij Frontaal ook ontvangen? Voor €5 per jaar ben je lid. Lid worden kan eenvoudig hier.