Sint-Annakerk: liever een overdekt publieke ruimte die moet toebehoren aan de gemeenschap dan een parking met supermarkt

Eind vorig jaar kondigde het stadsbestuur aan dat de Sint-Annakerk verkocht wordt aan het consortium Markthal. Die wil in de kerk een nieuwe Delhaize-supermarkt uitbaten. Intussen rees van verschillende kanten protest tegen deze beslissing. Begin deze week maakte de nieuwssite Apache ook bekend dat er sprake zou zijn van 15 nieuwbouwappartementen met ondergrondse parkeerplaatsen. Hiervoor zou het stukje groen dat rond de kerk ligt worden aangesneden.

Volgens Gents Milieufront gaan deze plannen recht in tegen de beleidsvisie van de stad. In haar bestuursnota 2019-2024 stelt het stadsbestuur prioriteit te willen maken van de openbare functie van pleinen en van het ‘publiekelijk openstellen van erfgoed’. De stad wil ook streven naar een – letterlijk en figuurlijk – ‘coole’ stad, met o.a. meer stadsgroen. Tegelijk ligt de kerk ook op een boogscheut van het openbaar vervoersknooppunt aan het Zuid en rijdt daar in de toekomst tramlijn 7 voorbij. Volgens GMF hoeft er bij woningen op zo’n locatie geen extra parking voorzien te worden, wat overigens perfect in lijn zou zijn met het parkeerbeleidsplan van de stad. Maar, en dit is voor ons de kern van de zaak, GMF vindt dat de openbaarheid van de kerk in elke herbestemming centraal moet staan. We menen dat het gebouw en de ruimte errond als overdekt plein moet worden opgevat die de publieke ruimte errond versterkt, een publieke ruimte die integraal toebehoort aan de gemeenschap.

GMF pleit ervoor om de herbestemming van de Sint-Annakerk hierbinnen te kaderen en te koppelen aan een brede visie over de kwaliteit van de openbare ruimte én de publieke dimensie van het Gentse erfgoed. We stellen voor om de Sint-Annakerk op te vatten als een overdekt plein, een stilte- en ontmoetingsplek midden in de stad. Gent heeft allang een tekort aan kwaliteitsvolle pleinen, die een écht pleingevoel oproepen. Gent heeft nood aan stilteplekken – het Geluidsactieplan van de Vlaamse Overheid moet dringend in realiteit worden omgezet – en aan plaatsen waar je tijdens steeds hetere zomers verkoeling kan vinden. De Sint-Annakerk sluit hier perfect bij aan.

Door de binnenruimte van de kerk te verbinden met het plein en het parkje errond in te richten als buurtpark, kan de publieke functie van dit plein versterkt worden. Net als een plein heeft het interieur van deze basiliek immers een open karakter. Door het behoud hiervan komt ook de erfgoedwaarde van de kerk voorbeeldig tot zijn recht. Of waarom geen werk maken van een herinrichting als columbaria? (cfr. Artikel in ‘De Standaard’ van 19.01.2019. door Koen Van Synghel). Het brengt onmiddellijk een terugverdienmodel naar voren, dat respectvol is tegenover de historische functie van de kerk.

Want de Sint-Annakerk is niet zomaar een kerk. In het recente verleden zijn meerdere kerken in Gent ontwijd en herbestemd – de Sint Antonius van Paduakerk voor een cohousingproject, de Onze‐Lieve‐Vrouw Koningin van de Vrede (Gent‐Malem) voor de vzw Circusplaneet. Deze private herbestemmingen zijn verdedigbaar gezien de schaal, ligging en beperkte erfgoedwaarde van de gebouwen, en omdat het om duurzame projecten gaat die een meerwaarde betekenen voor de buurt. De Sint-Annakerk is echter een beschermd monument, een architecturaal meesterwerk dat door stadsarchitect Louis Roelandt en zijn medewerkers in een weergaloos totaalkunstwerk werd omgetoverd. De Sint-Annakerk vormt een van de merkwaardigste voorbeelden van negentiende-eeuwse, eclectische kerkarchitectuur in België.

GMF twijfelt er niet aan dat de materiële integriteit van de Sint-Annakerk in het voorstel van Consortium Markthal zal worden gerespecteerd — de samenstelling van de jury staat hiervoor garant. Het voorstel is echter onverzoenbaar met het cultuurhistorische en symbolische karakter van de plek, en staat haaks op het beleid van het jonge stadsbestuur. We roepen de stad op om te tonen dat het haar menens is met die beleidsvoornemens. Het vrijwaren van de openbaarheid van de Sint-Annakerk is een ideale kans om haar goede bedoelingen in realiteit om te zetten.

Op 12 februari komt het dossier voor op de commissie cultuur in het stadhuis. We rekenen erop dat de stad de bezwaren van het GMF ernstig neemt en dat de stad op haar besluit zal terugkomen.