De toekomst van onze stad in een debat

Op donderdagavond 6 september opende de gracieuze theaterzaal van de Minardschouwburg opnieuw haar deuren na een kort zomerreces. Niet voor een concert of toneelstuk deze keer, wel voor een avondje politiek. Samen met Samenlevingsopbouw, BMLIK en Sivi vzw organiseerde Gents MilieuFront er een debatavond over wonen in Gent. Hoe moet het toekomstige woonbeleid van een groeistad als Gent eruitzien? En hoe zorgen we ervoor dat de de stad nog groener, leefbaarder en opnieuw betaalbaar wordt voor alle Gentenaars?

Die en vele andere vragen kregen de zes grote democratische politieke partijen voorgeworpen. Die werden vertegenwoordigd door partijkopstukken Mieke Van Hecke (CD&V), Anneleen Van Bossuyt (N-VA), Tom De Meester (PVDA), Tine Heyse (Groen), Christophe Peeters (Open VLD) en Sven Taeldeman (SP.A).

Drie etappes

Karel Van Keymeulen leidde als een goede huisvader het debat in goede banen. Dat ging pas van start na een inspirerende introductie door Peter Vanden Abeele, onze Gentse stadsbouwmeester. Die gidste het publiek langsheen de heetste Gentse woonhangijzers van de toekomst. Hij wees onder meer op een nodige mentaliteitswijziging van het typisch Vlaamse “het breed laten hangen”, namelijk te breed bouwen en wonen. Na zijn speech waren we heel wat vragen lichter en vele oplossingen rijker.

Het debat rond thema wonen werd onderverdeeld in vier subtopics: verdichting, woonkwaliteit, betaalbaarheid en stadsvernieuwing. Karels kunde van afwisselend strak en los te modereren zorgde voor een boeiende dynamiek, al werd het geduld van bepaalde politici (M.V.H.) soms op de proef gesteld. Bij elk subthema konden politici én publiek live stemmen over een handvol zwart/wit stellingen, die mee de teneur van het debat bepaalden. Na goed twee uur debatteren schudde socioloog Stijn Oosterlynck publiek en politici wakker met enkele messcherpe conclusies. Hij blikte het debat efficiënt in en plaatste extra aanvullingen uit andere onderzoeken bij zijn kritische noten. Oosterlynck oogstte het luidste applaus van de avond, en werd zo de verrassende winnaar van een boeiende debatavond.

Gordels, deelgemeenten en véél Gentenaars

De Gentse bevolking blijft nog even gestaag groeien, en levert ons de komende decennia tot 22% extra Gentenaars op. Toch zien alle partijen voldoende mogelijkheden om die te huisvesten, zonder open ruimte aan te snijden. De aanwezige politici waren het er zelfs unaniem over eens om in 2019 een Gentse betonstop in te voeren! <link speerpunt betonstop>

Voor het realiseren van extra woongelegenheden zien alle partijen potentieel in verdichting binnen de 20e eeuwse gordel en wil men ijveren voor meer leefbaarheid in de 19e eeuwse gordel. Groen wil er geen harde bestemmingen meer bij zien komen en pleit voor een status quo in woon- en industriegebied. Vele partijen jongleren ook met bouwlagen: niet alles hoeft torenhoog te zijn. Open VLD refereert naar de kadans van 3 tot 4, 6 tot 8 en 10+ bouwlagen uit het beleidskader ‘Ruimte voor Gent’. Ook binnen ‘9000 Gent’ zijn er mogelijkheden tot verdichting: de stationsomgeving en de arsenaalsite in Moscou werden meermaals aangehaald. Daarnaast werd (zeker door de oppositie) meermaals gewezen op de vele leegstand als opportuniteit voor nieuwe bestemmingen.

Comfortabel en compact, groen bewaken en sociaal verdichten, hoogbouw versus dure grond… is er wel voldoende politieke wil om alle uitdagingen aan te gaan? CD&V wil via een waaier aan instrumenten (fiscaal, bouwreglementering) haar visie realiseren, in samenwerking met partners. Ook Open VLD wil dat de stad een sturende rol opneemt en samen met de privésector de stadsontwikkeling de goede richting uitstuurt.

Uitbreiden en opknappen

Dat Gent meer woningen nodig heeft staat buiten kijf. Groen, PVDA en SP.A zetten hierbij vooral in op meer sociale woningen. N-VA wil het bestaande sociale huuraanbod 100% benutten, maar niet uitbreiden. Ook de kwaliteit van de sociale, huur- en koopwoningen moet omhoog. Er is gedeeld enthousiasme over het rollend fonds proefproject Dampoort Knapt Op, en zelfs unanimiteit over een conformiteitsattest voor huurwoningen. Ook het ontzorgen van verhuurders is iets waar alle partijen het eens over lijken te zijn.

Die gedeelde overeenstemming was mooi om aan te zien, maar tot een echt debat kwam het op die manier nooit. Elke partij haalde eigen instrumenten of voorbeelden aan, die fundamenteel weinig van elkaar verschillen. Wordt die gedeelde woondroom dan ook gauw werkelijkheid? Waarschijnlijk niet. Onder andere Open VLD merkte fijntjes op dat de stad over een totaalbudget van ‘slechts’ 500 miljoen euro per legislatuur beschikt, en dat voor alle beleidsdomeinen. Logischerwijs kan het bestuur geen ongelimiteerd budget voor wonen uittrekken. Een veel herhaalde kritiek was er voor de Vlaamse regering. Die zou het systeem van de sociale huisvestingsmaatschappijen onderuithalen door een pervers financieringssysteem. Christophe Peeters noemde het zelfs iets als “stenen in plaats van mensen financieren”. Opvallend scherp, gezien zijn partij deel uitmaakt van diezelfde Vlaamse regering.

Kritische blik

Als afsluiter zette Stijn Oosterlynck ieders voetjes hardhandig terug op de grond. De stijgende woningprijzen in Gent zijn een reëel probleem en moeten aangepakt worden. Het systeem van de vrije woningmarkt laten spelen brengt geen soelaas. Het speelt al 150 jaar en biedt geen oplossingen voor het tekort aan aanbod. Investeerders bouwen immers niet voor alle doelgroepen, laat staan voor mensen met een laag inkomen. Niet één politicus legde een rechtstreekse link tussen de matige kwaliteit en peperdure prijs van een Gentse woning, hoewel net daar de reden zit waarom vele tweeverdieners wegtrekken uit de stad.

Ook de woonomgeving is een niet te onderschatten factor voor de huurder of koper, iets waar dromers van superdiverse stadsdelen volgens Oosterlynck meer rekening mee moeten houden. Tenslotte legt ook hij veel verantwoordelijkheid bij de Vlaamse overheid, die te weinig middelen ter beschikking stelt. Zo zijn sociale huisvestingsmaatschappijen absoluut nodig, maar is het absurd dat ze geld verliezen wanneer ze goed werk leveren. Een hard verdict voor een Vlaams niveau en woonbeleid dat volgens Oosterlynck al heel lang steken laat vallen.

Wie graag zelf de conclusie van Stijn Oosterlynck nog eens nabeluistert, kan dit hieronder.