De Gentse busbeweging

Begin 2023 kwamen enkele lokale actiegroepen samen bij GMF: Busje Blijft Zo, Bus 18 Moet Blijven en Zonder Bushalte Straat. Ook aanwezig: de Reizigersbond, Greenpeace Gent en TreinTramBus. Het thema zal niet verbazen: openbaar vervoer in onze stad. Zo werd de Gentse Busbeweging (GBB) geboren, een lobbygroep voor meer en beter openbaar vervoer in en rond Gent.

Openbaar vervoer: de oplossing voor elk probleem
Onze samenleving en leefomgeving kampen met heel wat problemen en uitdagingen die elkaar versterken. Openbaar vervoer is een onmisbaar deel van de oplossing voor heel wat van die uitdagingen: sociaal rechtvaardig georganiseerde mobiliteit, verstandig ruimtegebruik, beperkte milieu- en klimaatimpact.
Collectief vervoer betekent minder nood aan privéauto’s. Dat is goed voor het klimaat en voor onze longen, het vermindert het fileprobleem, creëert mogelijkheden om rij- en parkeerruimte te gebruiken voor andere noden (voet- en fietspaden, groen…) en het is ook financieel interessanter.
Het openbaar vervoer heeft een enorm potentieel om gelijkheid en emancipatie te bevorderen. Voor sommige mensen zijn tram en bus de enige mogelijkheid om zich te verplaatsen. Een slecht aanbod betekent voor hen vervoersarmoede: ze worden moeilijker mobiel en/of moeten meer betalen. Een goed aanbod vergroot daarentegen de (sociale) mobiliteit aanzienlijk.

Verandering van vervoerwijze
De Vlaamse overheid wil een ‘modal shift’ van de privéauto naar meer duurzame vervoerwijzen. In Gent zien we die verschuiving al in de praktijk: mensen nemen almaar vaker de fiets. Tram en bus zijn ook een duurzame optie, maar het is belangrijk dat ze ook aantrekkelijk zijn: betaalbaar, betrouwbaar, comfortabel en frequent. Om de modal shift ook uit te breiden naar het openbaar vervoer, zijn er van overheidswege meer financiële middelen nodig. We hebben een financiële shift nodig om de modal shift te realiseren, maar de Vlaamse overheid investeert nog altijd overdreven veel in auto-infrastructuur.

Situatie in Gent
De GBB is er voor heel Gent: centrum en deel- en randgemeenten. Begin 2023 is er heel wat veranderd in het Gentse busnet. Lijn 18 rijdt niet langer door een deel van Drongen Luchteren, lijnen 38 en 39 laten de Belvédère-wijk (Watersportbaan) links liggen, lijnen werden gesplitst, frequenties werden verlaagd… Communicatie over deze veranderingen kwam zeer laat, van participatie was al helemaal geen sprake.
Deze veranderingen zijn nog maar het begin van de uitrol van het Vlaamse decreet Basisbereikbaarheid. De Lijn voert dit plan – tegen de wil van het Gentse stadsbestuur – gefaseerd in. De eerste fase, fase 0, ging van start in januari en omvatte de bovengenoemde veranderingen. In volgende fases wordt beknot op lijnen 38 en 39, rijdt lijnenbundel 70 niet meer tot Zwijnaarde Dorp, enzoverder. Ja, er komen ook verbeteringen, zoals nieuwe lijnen en meer bussen per uur op bestaande lijnen (voornamelijk op steenwegen). Wat betreft het aantal haltes zien we echter een negatief resultaat: ongeveer tachtig haltes verdwijnen in Gent, en dat is netto, dus rekening houdend met de nieuwe haltes.
Fase 0 is niets anders dan een besparing op de kap van de reizigers. Fase 1, die normaal in juli 2023 van start zou gaan, is op vraag van het stadsbestuur uitgesteld tot januari 2024. De uitrol van Basisbereikbaarheid is op dit moment de grootste uitdaging voor de GBB. Wij blijven het op de voet volgen en blijven het mantra van de budgetneutraliteit in vraag stellen: als er op een plek iets bijkomt, moet er op een andere iets sneuvelen. Ons openbaar vervoer verdient beter.

Wat doet de GBB?
In februari overhandigde de GBB een petitie met meer dan 1700 handtekeningen aan het Gentse stadsbestuur, allemaal afkomstig uit Drongen. Daar schafte De Lijn eind januari vijf haltes van lijn 18 af, onder meer aan het kerkhof. Het stadsbestuur controleert De Lijn niet, maar is natuurlijk wel een belangrijke gesprekspartner. Wij vragen de Gentse beleidsmakers daarom om te vechten voor het Gentse openbaar vervoer. Onze acties hieromtrent haalden herhaaldelijk de pers.
Ook vóór de oprichting van de GBB was er al een nauwe samenwerking tussen de verschillende leden. Zo werden we eind 2022 uitgenodigd op het kabinet van Vlaams mobiliteitsminister Peeters naar aanleiding van een eerdere petitie tegen de kaalslag van haltes.

Neem de bus
Behalve de pijnpunten aankaarten, brengen wij ook een positief verhaal. We toonden alvast onze waardering aan buschauffeurs en trambestuurders door bloemen en chocolade uit te delen. Daarnaast willen we de vele onbekende maar knappe aspecten van ons openbaar vervoer in de verf zetten, zoals de goedkope treintickets binnen het voorstedelijk net, de nachtbussen in Gent of de goedkope abonnementen voor bepaalde leeftijdsgroepen. Zo hopen we mensen te motiveren vaker het openbaar vervoer te gebruiken. Hoe meer reizigers, hoe vlotter de Vlaamse overheid de financiële shift kan maken. Dus, beste lezers: laat die fiets eens staan en neem de bus!

Dit artikel werd geschreven door Roos Pinoy en Bouke Billiet voor Frontaal (editie zomer 2023), het magazine van Gents MilieuFront. Wil je ook 4x per jaar inspirerende en kritische Frontaal-artikels lezen op papier of digitaal? Word nu lid van GMF en geniet van Frontaal en tal van andere fijne voordelen!

Foto: GMF, leden van GBB op gesprek bij Vlaams minister Lydia Peeters
Pexels Joao Jesus (bus)