Gent telt 450 ‘fietsstraten’

Gent telt 450 ‘fietsstraten’

In deze 450 straten mag automobilist fietser niet inhalen

GMF wil dat de Stad de invoering van fietszones onderzoekt, storend autoverkeer handhaaft en op invalswegen parkeerplaatsen inruilt voor bus- en fietsverkeer. 

450 Gentse straten* zijn te smal om als automobilist een fiets in te halen. GMF wil dat de stad meer inzet op handhaving en dat wordt onderzocht of een uitbreiding van het fietsstratennetwerk of de introductie van fietszones mogelijk is. Invalswegen moeten ook fietsvriendelijker worden ingericht, en de stad moet parkeerplaatsen schrappen om ruimte te creëren voor openbaar vervoer en fiets.

GMF heeft in het najaar van 2019 de breedte van de Gentse straten gemeten. Daaruit bleek dat veel straten te smal zijn om als automobilist wettelijk een fietser in te halen. De wegcode geeft aan dat een automobilist minstens één meter moet laten tussen auto en fietser. Volgens onze berekeningen (en die van Antwerpenize, een gelijkaardig project in Antwerpen) mag je in straten waarvan de rijweg smaller is dan 4,45 meter als auto geen fietser inhalen. Die straten zijn dus de facto fietsstraten.

De maat van Gent

Verschillende vrijwilligers van Gents MilieuFront zijn maandenlang bezig geweest – zowel via GIS op de computer als op het terrein – om de effectieve breedtes van straten op te meten. Daaruit bleek dat meer dan 450 Gentse straten smaller zijn dan 4,45 meter (gedetailleerde kaart onder link). GMF analyseerde daarop de gegevens die de vrijwilligers verzamelden via GIS of op het terrein.

Geen fietsstraten maar fietszones

In theorie zou de stad van elke te smalle straat ook werkelijk een fietsstraat kunnen maken. Maar in vele smalle baantjes is er zodanig weinig verkeer – zowel qua fietsers als automobilisten – dat een officiële herinrichting als fietsstraat nogal bovenmatig zou zijn. Het lijkt GMF dan logischer om hele wijken af te bakenen als fietszone. Zo krijg je aaneengesloten gebieden waar de auto te gast is en waarbinnen fietsers niet mogen worden ingehaald.

GMF stelt voor om fietszones in te stellen in verschillende wijken, zoals bv. Ekkergem, Heilig Hart, Stropwijk, en Bloemekenswijk (zie kaart). Die wijken zijn slechts een voorstel, de stad kan starten met een onderzoek naar fietszones binnen deze of andere Gentse wijken. Het voorstel van GMF omvat kleinere fietszones waar verbindingswegen werden uitgelaten. Een ander idee kan zijn om een groter gebied in te richten als fietszone, maar een aparte status toe te kennen aan bepaalde invalswegen – multimodale corridors die de fietszone doorkruisen. Welk scenario het ook wordt, het is wel duidelijk dat de introductie van een of meerdere fietszones gepaard zal moeten gaan met een doorgedreven communicatiecampagne en duidelijke signalisatie.

Naast fietszones kan/moet de stad in ‘kleinere’ straten kiezen voor het inrichten van woonerven. In woonerven ligt de snelheid voor alle gebruikers op maximum 20 km/u. Bedoeling van al deze en onderstaande maatregelen is om het verkeer veiliger te maken (om te fietsen en te stappen).

Meer handhaving voor veiliger verkeer 

Het lijkt logisch dat auto’s minstens 1 meter afstand houden bij het inhalen van fietsers. Maar dat is zeker niet altijd het geval. Om ook minder assertieve fietsers op de fiets te krijgen (en te houden) is het belangrijk dat ze zich veilig en comfortabel voelen. De 1-meter-afstandsregel is daarvoor cruciaal. Maar ook de handhaving van de zone 30 en de controle op dubbel parkeren in invalswegen is noodzakelijk. Ook kan de stad overwegen om op bepaalde invalswegen een algemeen verbod in te stellen voor motorvoertuigen om andere motorvoertuigen in te halen. In bv. de Bevrijdingslaan is dat momenteel de belangrijkste oorzaak van gevaarlijke situaties.

GMF wil dat de politie een prioriteit maakt van de handhaving van die verkeersregels. In het Zonaal Veiligheidsplan van de Politie (2020-2025) is er immers meer dan ooit aandacht voor de fiets. Een specifieke actie in kader van het integraal veiligheidsbeleid luidt: “Er komen campagnes rond hinderlijk parkeren en gevaarlijk inhalen.” Ook de zone 30 krijgt een specifieke actie “We blijven samen met de politie verder inzetten op zone 30. Alle woonkernen krijgen een zone 30.” We hopen dat dit plan de aanzet geeft om Gent voor fietsers een pak veiliger te maken. En zo de shortlist van Europese steden zonder verkeersdoden onder fietsers en voetgangers te halen.

Verbindingswegen niet fiets- en kindvriendelijk

Het centrum en de 19de-eeuwse gordel worden vaak doorkruist door belangrijke invalswegen en verbindingswegen. Langs die wegen lopen belangrijke lijnen van het openbaar vervoer. In tegenstelling tot centrumsteden als Mechelen of Kortrijk is het daarom in Gent moeilijk om een fietszone voor het hele centrum + buitenwijken in te richten. Maar die verbindingswegen zijn vaak belangrijke fietsassen. Hoewel vele assen nu een zone 30-regime hebben, is de infrastructuur niet aangepast aan een groot aantal fietsers, laat staan de groep vanniet-assertieve fietsers (kinderen, ouderen etc.).

Parking maakt plaats voor fietsinfrastructuur en openbaar vervoer

Veel van die fietsverbindingswegen zijn smal,druk en hebben geen fietsinfrastructuur. Die invalswegen zijn vaak te smal voor alle vervoersmodi, waardoor fietsers, voetgangers en openbaar vervoer in de verdrukking komen. Denk aan de Bevrijdingslaan, de Sint-Jacobsnieuwstraat of de Zwijnaardsesteenweg. In die straten vraagt GMF dat de stad resoluut de kaart trekt van voetgangers, fietsers en openbaar vervoer volgens het STOP-principe. Door in die straten parkeerplaatsen te schrappen, kan de stad plaats maken voor royale voetpaden, afgescheiden fietspaden en comfortabele opstapplaatsen voor gebruikers van het openbaar vervoer. Inspiratie kunnen we halen bij onze noorderburen: in Amsterdam stemmen buurtbewoners democratisch mee over de stadsstraat van de toekomst: met brede stoep, een volledige rijstrook voor fietsers en auto’s te gast.

Verkeersplannen als opstap voor fietsvriendelijke ingrepen 

De stad onderzoekt deze legislatuur hoe ze het verkeer in verschillende wijken/deelgemeenten gaat organiseren. Voor GMF kunnen die verkeersplannen worden aangewend voor de introductie van fietszones in enkele wijken, net als het herbekijken van het parkeeraanbod op invalswegen en ruimte creëren voor fietsinfrastructuur en openbaar vervoer. In een aantal wijken is het traject van de verkeersplannen en het participatietraject daarrond al gestart. Voor Sint-Amandsberg stelde GMF al een aantal concrete zaken voor.

Centrumsteden geven het voorbeeld

Fietszones zijn niet nieuw in Vlaanderen. Verschillende kleinere centrumsteden hebben hele zones al uitgeroepen tot fietszone. In oktober 2019 riep Mechelen heel haar centrum (binnen de kleine ring) uit tot de grootste fietszone van Vlaanderen. 179 straten werden een fietszone met fietsstraten met een lengte van meer dan 30 kilometer. Kortrijk ging Mechelen in de zomer van 2019 voor met de eerste fietszone van het land. In Kortrijk werden 74 aaneengesloten straten fietszone. Ook kleinere centrumsteden Geel en Aarschot introduceerden in 2019 een fietszone. In Diest wordt de denkoefening ook gemaakt. De reactie van de Fietsersbondafdeling daar was: zorg eerst dat er een verlaging van de autodruk is en zet in op handhaving (Daarover hier een reportage van ROB tv).

*De kaart met fietsstraten, te smalle straten en fietszones is een aanzet en kan nog onnauwkeurigheden bevatten.  Ken je een smalle straat die niet op onze kaart straat, of hebben we een te brede straat aangeduid op onze kaart, laat het ons zeker weten. Ook de fietszones die we hebben aangeduid zijn voor discussie vatbaar.