GMF kant zich tegen nieuwe rijstrook E40

Na de eerdere (mislukte) plannen voor een vierde rijstrook tussen Sint-Denijs-Westrem en Zwijnaarde plant Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) nu een vierde rijstrook tussen Merelbeke en Wetteren. Gents MilieuFront en Greenpeace verzetten zich tegen het achterhaalde dogma van de Vlaamse overheid dat file- en mobiliteitsproblemen moeten worden opgelost door steeds meer wegen en wegcapaciteit te bouwen. 

De Vlaamse overheid bestelt een studieopdracht om te bekijken hoe ze de E40 kan uitbreiden met een vierde rijstrook tussen Merelbeke en Wetteren. Daarnaast komen er ook aanpassingen tussen Zwijnaarde en Sint-Denijs-Westrem en tussen de R4 en de E40. AWV heeft het (eufemistisch) over een weef- of spitsstrook, maar die term is verkeerstechnisch op zijn minst dubieus te noemen: de afstand tussen de verkeerswisselaar van Merelbeke en Wetteren bedraagt meer dan 4 kilometer. De uitvoering van het project moet volgens de plannen 34 miljoen euro kosten. Ter vergelijking: in 2018 investeerde Vlaanderen 138 miljoen euro in fietsinfrastructuur in heel Vlaanderen. 

Zelf omschrijft AWV het project als volgt: 

• Deel I: Optimalisatie aansluiting E40-R4 in Merelbeke t/m brug Caritasstraat;

• Deel II: Optimalisatie doorstroming E40 vanaf Caritasstraat tot complex Wetteren (incl. verbreding 2 onderbruggen);

• Deel III: Optimalisatie doorstroming E40 tussen complex Zwijnaarde en complex Sint-Denijs-Westrem;

Er moet onder meer onderzocht worden of de aanpassing van de huidige pechstrook kan functioneren als een plaatselijke optimalisatie voor doorgaand en/of in- of uitvoegend wegverkeer in de vorm van een spits- of weefstrook. Verder dienen er ook 3 bruggen onder de E40 vervangen te worden met een strikte beperking van de hinder op en rond de snelweg tijdens de bouw ervan.    

Voor beelden bij het project klik hier (deel I & II) en hier (deel III).

Anachronistisch en weinig doordacht

GMF vindt een vierde rijstrook op de E40 ongehoord. De vierde rijstrook wordt voorgesteld als een maatregel om de veiligheid te verhogen en het zuiden van Gent beter te ontsluiten. Het recept om alsmaar bijkomende weginfrastructuur aan te leggen blijkt nochtans niet te werken. Onze files worden alsmaar langer en ‘breder’. AWV gaat ervan uit dat bijkomende wegcapaciteit meer ruimte zal geven aan dezelfde hoeveelheid verkeer. De wetenschap is het er echter over eens dat de hoeveelheid verkeer groeit en krimpt naarmate er meer of minder wegcapaciteit ter beschikking wordt gesteld.

Vierde, vijfde, zesde rijstrook?

Ook verkeersexpert Hajo Beeckman heeft het over de wet van de eeuwigdurende congestie. Meer wegcapaciteit betekent meer autoverkeer, en op termijn dus ook meer files. Maar wat nog veel erger is, is de daarmee gepaard gaande toename van luchtvervuiling, geluidshinder, uitstoot van broeikasgassen en ongevallen die worden veroorzaakt door dit extra verkeer. AWV hoopt dan wel om met een vierde rijstrook op korte termijn de files te verzachten, met de verkeersgenererende effecten op lange termijn houden haar modellen geen rekening.

Keer op keer bleek bij andere grote wegenwerken al dat extra capaciteit gewoon zorgt voor extra autoverkeer en dat de wegen na verloop van tijd terug dichtslibben. En wat dan? Een vijfde, zesde, zevende, … rijstrook aanleggen? Het is onbegrijpelijk dat de Vlaamse overheid ook in 2019 koppig blijft inzetten op bijkomende wegen, in het al quasi volledig geasfalteerde en gebetonneerde Vlaanderen.

Project druist in tegen eigen doelstellingen

Naast een non-oplossing voor het fileprobleem is dit plan volgens GMF en Greenpeace incompatibel met de Vlaamse doelstellingen rond klimaat, geluid en luchtkwaliteit. 

• Klimaat: In het Vlaams Klimaatplan wil de Vlaamse overheid ook in de sector transport de CO2-uitstoot met 40% verminderen tegen 2030. Haar eerste twee uitgangspunten: 1) “We stimuleren duurzaam mobiliteitsgedrag, waardoor we minder voor de auto kiezen.” 2) “We voorkomen verplaatsingen, waardoor we minder kilometers rijden.”
  Bovendien maakt de Vlaamse overheid het Stad Gent moeilijker om haar klimaatambities waar te maken. 

• Stikstof: Vlaanderen staat aan de Europese ‘top’ qua uitstoot van stikstofdioxide (NO2). De uitstoot in de Gentse regio is vooral afkomstig van snelwegen. De Europese grenswaarde voor de gezondheid van de mens (40 microgram/m³) wordt rond de E40 overal zwaar overschreden. In Nederland staan alle bouwprojecten on hold wegens te hoge stikstofdeposities. Gaat Vlaanderen dezelfde weg op?

• Geluidsactieplan Gent: De Vlaamse overheid heeft een geluidsactieplan opgemaakt voor de Gentse agglomeratie. Uit de berekende blootstellingsgegevens op basis van de geluidsbelastingskaarten blijkt dat 38.000 of ongeveer 15% van de Gentenaars ter hoogte van hun woning worden blootgesteld aan wegverkeerslawaai van meer dan 70 dB(A) Lden. Alle overheden moeten actie ondernemen om dit probleem het hoofd te bieden. Een vierde rijstrook op de E40 druist in tegen dit plan.

Ook gevolgen voor Gentse mobiliteit 

Ook doorkruist dit plan de inspanningen die Gent levert in het zuiden van Gent (SPITS) om te werken aan duurzaam vervoer. Het doel van dit project is om een modal shift te creëren bij bedrijven en woon-werkverplaatsingen duurzamer te maken. Het project staat nog maar in zijn kinderschoenen, maar wordt nu al onderuit gehaald  mocht er een vierde rijstrook komen tussen Wetteren en afrit Merelbeke. Als SPITS onvoldoende de modal shift kan realiseren, zal dit dan aan de kwaliteit van de alternatieven (deelfietsen, OV…) of aan de dominantie van koning auto gelegen zijn?

AWV kreeg eerder al deksel op neus 

AWV probeerde in 2017 al een vierde rijstrook aan te leggen tussen Zwijnaarde en Sint-Denijs-Westrem. GMF en Greenpeace voerden campagne tegen dit project en brachten het met succes voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen: de rechter gaf ons gelijk en oordeelde dat de milieueffecten van een vierde rijstrook onvoldoende onderzocht waren. De advocaat van GMF verwoordde het toen als volgt: 

De Raad merkt op dat in de nota’s van de aanvrager niet duidelijk blijkt of met de aspecten van de onmiddellijke omgeving (een school, een natuurgebied, een beschermd landschap) rekening is gehouden. “De aanvrager heeft ten onrechte luchtverontreiniging niet vermeld als mogelijk potentieel milieueffect van het gevraagde project.“ 

De Raad stelt vast dat uit de studies geen enkel onderzoek blijkt van het potentieel milieueffect van het gevraagde project op de luchtkwaliteit. (pg. 37 van het arrest bovenaan). 

De Raad besluit dat de gevoegde project-m.e.r.-screeningsnota ontoereikend is doordat ze gebrekkig is ingevuld en de studie over de impact op luchtkwaliteit ontbreekt.

GMF beraadt zich samen met andere organisaties of ze verdere stappen onderneemt tegen de verdere uitbreiding van het snelwegennet rond Gent. 

¹ Europees is ‘below 55 Lden and 50 Lnight’ de doelstelling – maar de Europese richtlijn omgevingslawaai moet door Vlaanderen en de lokale overheden beter geïmplementeerd worden= https://ec.europa.eu/info/events/noise-europe-2017-apr-24_en