Circulatieplan: Zondebok of Boost?

In Gent heerst er naar aanleiding van de invoering van het circulatieplan bezorgdheid bij de lokale handel. Volgens Unizo hebben sommige handelaars en horeca-uitbaters te maken met omzetdalingen van 30 tot 50 procent (Het Nieuwsblad, 25 april). De zelfstandigenorganisatie is geen tegenstander van het circulatieplan, en is ook zo fair om te erkennen dat die omzetdaling niet allemaal het gevolg is van het circulatieplan, maar dat het “wel de kers op de taart is voor die mensen”. Een kers die met andere woorden zuur zou kunnen smaken. Dat er bij sommigen een dip is in de omzet is niet helemaal onverwacht – die was ook zichtbaar in bijvoorbeeld Groningen, kort na de invoering van het lussenplan – maar de lokale handel herstelde zich snel, en bovendien zijn er nog extra redenen om optimistisch te zijn.

Lokale handel kleurt de stad en geeft een wijk een specifieke identiteit. Dankzij lokale handelaars is er leven op straat, en worden er ruimtes gecreëerd waar spontane en onverwachte ontmoetingen tot stand kunnen komen. Je lokale handelaar zorgt er niet enkel voor dat je te voet of met de fiets vers brood kan gaan kopen, maar draagt ook bij aan de sociale cohesie van wijken en straten. Dat het Gentse circulatieplan sommige handelaars zorgen baart, moeten we ernstig nemen. Maar, het is al te gemakkelijk een rechtstreeks oorzakelijk verband te leggen tussen een autoknip en/of het schrappen van parkeerplaatsen en een dalende omzet.

Onderzoekers legden zich al meermaals toe op de vraag wat de impact van autowerende maatregelen is op de omzet van lokale handelaars. Ze kwamen allemaal tot dezelfde conclusie. Ten eerste: extra ruimte geven aan fietsers en voetgangers – ten nadele van het autogebruik – heeft ofwel geen ofwel een positieve impact op de omzet. Ten tweede: handelaars overschatten het aantal klanten dat met de auto naar hun zaak komt. Onderzoek in Brussel en Dendermonde bevestigt deze conclusie, en ook in Gent wees een steekproef in die richting.

De auto is niet het favoriete verplaatsingsmiddel van mensen die inkopen doen bij lokale handelaars (in hun wijk, of in stads- en dorpscentra). De meeste klanten zijn dan ook meer gebaat met een comfortabele fietsenstalling, een breed en goed onderhouden voetpad, of een bus/tramhalte voor de deur dan extra parkeerplaatsen.

Nog meer goed nieuws: onderzoek na onderzoek wijst uit dat klanten die te voet of met de fiets winkelen, meer uitgeven dan zij die met de auto boodschappen doen (Utrecht, Groningen, Toronto, New York, Portland, Nieuw-Zeeland, California…). Autogebruikers spenderen per winkeltrip meer, maar fietsers gaan vaker naar de winkel en geven daardoor alles samen meer uit.

Zou de concurrentie van Bol.com en Zalando niet veel harder snijden dan een autoknip? Meer zelfs, is het net niet die autoknip en de mogelijkheid die ontstaat om de publieke ruimte op te waarderen die de lokale handel een boost kan geven? Het is die unieke omgeving in combinatie met een persoonlijke service die mensen naar een autoluw centrum kan lokken, in plaats van naar inspiratieloze baanwinkels langs een onaantrekkelijke steenweg waar je op zaterdag eerst in de file mag gaan staan.

Blijven roepen dat Gent onbereikbaar is geworden is niet alleen een loopje met de werkelijkheid nemen, het versterkt het risico op een selffulfilling prophecy. Mensen zullen op den duur echt geloven dat je Gent niet meer in of uit kan, Gent mijden en richting baanwinkels trekken. Dat willen we onze geliefde stad en onze lokale handelaars toch niet aandoen? Voor wie niet in het circulatieplan wil geloven, het zij zo. Maar, voorstander of niet, wandel naar je lokale handelaar, doe daar je inkopen en maak gebruik van zijn of haar service. Pak je fiets en ga een koffie drinken op een nieuw terras. Laat de kers op de taart van de lokale handel zoet smaken.

Literatuur/Onderzoeken

Hier vind je een overzicht van 12 studies over de wereld i.v.m. ruimte voor fietsers in de stad versus parkeerplaatsen.

Hier vind je een volledig rapport van een studie in Toronto over hoe de mensen zich verplaatsen, hoe de lokale handel erover denkt en hoe die elkaar beïnvloeden.

Hier vind je een artikel die de vele voordelen van voetgangerszones of zones waar voetgangers zich gemakkelijk kunnen verplaatsen bespreekt.

Hier vind je een essay genaamd ‘Estimating the Economic Benefits of Bicycling and Bicycle facilities’.