Vertraging bij openbaar vervoer: hoog tijd voor inspraak?

Op 1 januari 2022 zou het decreet ‘Basisbereikbaarheid’ van start moeten gaan, maar een procedure bij de Raad Van State besliste daar anders over. Een kandidaat-uitbater van de Mobiliteitscentrale vraagt een onmiddellijke schorsing van de gunningsbeslissing. Wat is er aan de hand en wat zijn de gevolgen voor Gent?

Principe
Het vorige beheersplan (2001) zette in op basismobiliteit: niemand mocht meer dan 650 meter lopen naar een bus- of tramhalte. Dat principe wordt vervangen door basisbereikbaarheid: de overheid redeneert niet meer vanuit het aanbod, maar vanuit de vervoersvraag. Een ander aspect is combimobiliteit, het makkelijk kunnen overstappen van de ene vervoersvorm naar de andere via Hoppinpunten, gedragen door een digitaal platform dat niet enkel dienstregelingen weergeeft, maar ook het betalingsverkeer van de verschillende spelers regelt. MaaS heet dat: Mobility As A Service.

Gelaagd netwerk
Het OV-netwerk wordt gelaagd: treinnet, kernnet, aanvullend net en vervoer op maat. Het kernnet houdt de drukke aders in met een grote vraag. Het aanvullend net voedt het kernnet, terwijl vervoer op maat moet inspelen op individuele noden. Lees: daar waar geen trajecten (meer) zijn – bijvoorbeeld in landelijke gebieden – worden onder andere deelfietsen en taxi’s aangeboden die de reiziger naar de dichtstbijzijnde halte of Hoppinpunt brengen. De coördinatie van dit vervoer op maat moest door de Mobiliteitscentrale gebeuren. Het was de bedoeling dat De Lijn dit zou organiseren, maar die trok zich terug zodat er een privé-speler werd aangetrokken. Een andere kandidaat is daarom naar de Raad Van State getrokken. Aangezien de Mobiliteitscentrale daardoor niet meer kan georganiseerd worden tegen 1 januari 2022, wordt de hervorming van het OV uitgesteld. Maar uitstel is geen afstel.

Geen inspraak
De Lijn zal dus vooral inzetten op het zogenaamde kernnet: drukke lijnen op grote verkeersaders. Dit heeft gevolgen voor St-Amandsberg en Oostakker. Lijn 38/39 wordt vervangen door een snellere route waardoor zes haltes sneuvelen. ‘Waar is de vooruitgang?’ zucht Luc Desmedt van de Reizigersbond. ‘Er rijden minder bussen, en ze rijden minder frequent.’ Jana Van Rossem van het actiecomité Zonder Bushalte Straat: ‘Er was niet eens officiële communicatie van De Lijn. We hebben het via via moeten vernemen. Ondertussen hebben we al een duizendtal handtekeningen verzameld voor onze petitie.’

Geld
Voor de wijk Scheldeoord in St-Amandsberg legt de stad  455.000€ op tafel om de bushalte te behouden. Dat zit er deze keer niet in. ‘Nochtans is er budgettaire ruimte’, legt Desmedt uit. ‘De (intussen afgeschafte) wandelbussen kostten de stad 500.000€ per jaar, terwijl de doelgroep – gehandicapten en ouderen die in het centrum wonen – niet goed werd bereikt. Kon dat geld dan niet beter worden besteed?’

Alternatief
In de commissievergadering MOV van 13/4/21 werd nochtans een budgetneutraal alternatief besproken. Dit was door het Mobiliteitsbedrijf op 29/3/21 ingediend bij De Lijn, en onafhankelijk daarvan is datzelfde alternatief door twee gemeenteraadsleden voorgesteld. Het komt erop neer dat twee van de zes haltes behouden blijven zodat basisschool ‘De Vogelzang’ en de campus van volwassenenonderwijs CVO nog bediend worden. Volgens schepen Watteeuw (Groen) zal De Lijn dit tracé grondig onderzoeken, hoewel het buiten de principes van het kernnet valt. Eén van de struikelblokken is de heraanleg van de Goedlevenstraat. Het huidige goedgekeurde ontwerp zal opnieuw moeten bestudeerd worden, wat extra kosten en vertragingen met zich meebrengt.

Wel inspraak?
Maar dat zal dus niet de enige vertraging zijn. De grootste hervorming in decennia – die ook een gedeeltelijke privatisering inhoudt, iets waar minister Peeters geen doekjes om windt – wordt uitgesteld door de schorsing door de Raad Van State, maar dit geeft de administratie de tijd om onder andere de reizigers meer inspraak te geven. Van Rossem legt uit: ‘Dankzij dit uitstel lukt de burgerparticipatie hopelijk wél.’ Als voorbeeld geeft ze de Karnemelkwegel: een onverharde en onverlichte doorgang die de afstand naar de halte op de Antwerpsesteenweg aanzienlijk inkort, maar door de bewoners als onveilig wordt ervaren en waarvan verharding en verlichting niet in de plannen voorkwam. ‘Als buurtbewoners weten wij wat er leeft en wat de mogelijke oplossingen kunnen zijn.’

Slot
Zowel op praktisch als op juridisch vlak zijn er nog heel wat knopen door te hakken. Hoe zal de Mobiliteitscentrale vorm krijgen? Zal basisbereikbaarheid voor iedereen gegarandeerd zijn? Zal men nu wél rekening houden met de bezwaren van buurtbewoners en reizigers? Wordt alleszins vervolgd.

Dit artikel werd geschreven door Michaël Verest voor Frontaal (editie zomer 2021), het magazine van Gents MilieuFront. Wil je ook 4x per jaar inspirerende en kritische Frontaal-artikels lezen op papier of digitaal? Word nu lid van GMF en geniet van Frontaal en tal van andere fijne voordelen!

Illustraties: Andy Bruyninckx