Herinrichting rondpunt Dampoort: kan (veel) beter

Dampoortwerf is een prima stap voor de as Antwerpse Steenweg – Kleindokkaai. Het is niet het gewenste ‘masterplan fiets’ waardoor de Dampoort fietsproof is voor de komende decennia. 

Fietsersbond Gent en Gents MilieuFront kunnen niet tevreden zijn met de plannen voor de nieuwe inrichting van het rondpunt Dampoort. Dit kruispunt is het drukste kruispunt voor fietsers – leerden we uit de recentste fietstelling van GMF. Er werd onvoldoende prioriteit gegeven aan fietsers en voetgangers op het nieuwe rondpunt, wat onaanvaardbaar is. Wat moet er veranderen: we willen voldoende brede fiets- en wandelpaden, en op termijn een breed tweerichtingsfietspad over de hele rotonde. We verwachten ook dat fietsers en voetgangers in één beweging de oversteekplaatsen ten oosten van de spoorviaduct kunnen oversteken. 

Dinsdag 25 mei 2021 start op de Dampoort een anderhalf tot 2 jaar durende, complexe werf. En daar gaat een hele geschiedenis aan vooraf. Toen de Dampoort bij de integrale  heraanleg in 1997 een rotonde werd, wezen de Stad Gent en de Vlaamse overheid erop dat dit een voorlopige heraanleg was, in afwachting van een definitieve oplossing. De Stad pleitte toen al voor een tunnel. We zijn meer dan 20 jaar later. Minister Lydia Peeters beloofde om voor de zomer de Dampoort-knoop door te hakken. 

De werf die op 25 mei start heeft 3 einddoelen:

1. de rioleringen vernieuwen naar de huidige noden (met een aparte buis voor regenwater)
2. de verplaatsing van de kleine ring R40 van Dok Zuid naar Koopvaardijlaan mogelijk maken
3. de fiets- en voetgangersinfrastructuur op de Dampoort verbeteren en veiliger maken

Wat betreft dat laatste punt zien Fietsersbond Gent en GMF enkele negatieve tot zeer negatieve zaken, maar ook enkele duidelijke verbeteringen.

Positief aan deze werf is de aanleg van een breed tweerichtingsfietspad tussen Kleindokkaai en Antwerpsesteenweg (1), waarbij de kruising met de Koopvaardijlaan beveiligd wordt met verkeerslichten. Op die manier worden twee drukke tweerichtingsfietspaden met elkaar verbonden en wordt de Dampoort minder een stadsmuur. Niet-assertieve fietsers zullen er eindelijk durven fietsen.  

We kijken eerder neutraal naar het geschrapte fietspad tussen het station en de Kleindokkaai (2) Het ‘verlies’ van dit fietspad is begrijpelijk, het was enkel bruikbaar voor de meest assertieve fietsers door het grote onveiligheidsgevoel dat je er ervaart. En dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn, zo krijg je niet meer mensen op de fiets. Die fietsstroom wordt omgelegd naar de oversteekplaats met verkeerslichten naast de 4 bogen: daarmee valt te leven. Die verplaatsing zal aan de 4 bogen zorgen voor een nog grotere groep fietsers, dus verwachten we hier qua verkeerslichten:

1. een regeling met korte wachttijden voor voetgangers en fietsers
2. een verkeerslichtenbeïnvloeding voor bussen van De Lijn
3. een groenfase die het voor voetgangers en fietsers mogelijk maakt om de drie bogen met verkeerslichten in één beweging te dwarsen (3) (24 uur per dag, in de twee richtingen).

Het meest negatieve punt is de breedtes van bepaalde tweerichtingsfietspaden. Die voldoen – althans zo lijkt het op de tekeningen in de bewonersbrochure – niet aan de adviezen van het Vademecum Fietsvoorzieningen: 4 meter breedte. De Dampoortfietspaden horen overal toekomstgericht breed te zijn, klaar voor de volgende 20 jaar en ingericht volgens het STOP-principe. Dit is voorlopig heel onduidelijk. Hoe breed zal het voet- en fietspad zijn naast de 4 bogen? Waarom wordt het fietspad voor het stationsgebouw (4) niet even breed als aan de Koopvaardijlaan? Misschien tekende men – zoals vroeger – éérst de autorijweg, en pas daarna het fiets- en voetpad? We vragen ons ook af of de wachtzones voldoende doordacht zijn. We vragen dat dit verder bekeken wordt met gespecialiseerde mobiliteitsexperten. Is het innovatieve “frietzakmodel” uit Nederland toepasbaar op de oversteekplaats naast de vier bogen? We vragen dat het fietspad voor het stationsgebouw nogmaals aangekaart wordt bij de voogdijminister van de NMBS/Infrabel, Georges Gilkinet. 

We betreuren dat het fietspad dat de Land Van Waaslaan dwarst opnieuw onveiliger wordt, met twee rijstroken stadinwaarts (1 voor auto- en 1 voor busverkeer). De ervaring leert dat zo’n busstrook ook door haastig autoverkeer gebruikt wordt. Twee rijstroken en een dwarsend fietspad zijn enkel fietsveilig met verkeerslichten, zeker op een hectisch knooppunt als de Dampoort.

We zijn ook ongerust over de werffase. Volgens de bewonersbrochure worden de eenrichtingsfietspaden op de zwaaikomrotonde tijdens fase 2 en 3 van de werf ingezet als tweerichtingsfietspaden. (5) Meest belangrijk: is er voldoende afscherming voorzien ten opzichte van het autoverkeer? Daarnaast: worden de kruispunten  aangepast aan het tweerichtingsfietsverkeer? En werd dit voldoende bestudeerd met de huidige trafiek van bakfietsen voor ogen? 

Het was helderder, eenduidiger en simpeler geweest om van bij de start van de werken de volledige Dampoortrotonde tweerichtingsfietspaden te geven. Met onder andere de komst van een gebouwencomplex van de Arteveldehogeschool op Dok Zuid zal het fietsgebruik op en rond de zwaaikomrotonde in de toekomst nog veel forser gaan stijgen. Als die ingreep niet meer kan bij de start van deze werf, dan vragen we om die onmiddellijk aansluitend op deze werken door te voeren.

In dit overzicht plaatsen we alle bestaande en gewenste breedtes van fietspaden op een rijtje. We lanceren hierin ook een aantal suggesties. Uiteraard wensen we een identieke bril voor de voetpaden op en rond de Dampoort en het Dampoortstation. 

Tot slot: de norm moet altijd zijn: ‘durf jij jouw kinderen in de toekomst langs deze Dampoort met de fiets naar school te sturen?’