Het corona-effect: fietsgebruik naar centrum Gent daalt voor het eerst

Op de ochtend van 6 mei 2021 organiseerde Gents MilieuFront (GMF) al voor de zevende keer een simultaantelling van fietspendelaars. 44 vrijwilligers telden tussen 7 en 9 u. ‘s morgens alle fietsers die langs 38 telpunten het gebied binnen de stadsring inreden. We telden in totaal 8.137 fietsers, een flinke daling tegenover de laatste fietstelling van 2019. Die duik in het aantal fietsers is volgens GMF wellicht te wijten aan de gevolgen van de coronacrisis: telewerk, gesloten hoger onderwijs en een beperkte opening van het middelbaar onderwijs.

Op 38 verschillende kruispunten langs de R40 telden 44 GMF-vrijwilligers al het ingaande fietsverkeer richting Gent centrum. Deze kaart geeft alle telpunten langs de kleine ring weer. In totaal zijn er 46 kruispunten op de R40. In 2019 werden er 13.036 fietsers geteld die Gent binnenreden, in 2018 12.828 (in 2020 werd niet geteld door de coronacrisis). Met 8.137 getelde fietsers in 2021 neemt het aantal fietsverplaatsingen dus voor het eerst een duik, en wel met maar liefst 38% tegenover 2019.

Duik in fietsverkeer: corona

Jaar na jaar tekende GMF in zijn simultaantelling van fietsverkeer richting Gent centrum stijgende cijfers op, het ene jaar al sterker dan andere. Deze spectaculaire daling – we duiken qua aantal fietsers onder het getal van onze eerste telling uit 2014! – moet dus een duidelijke, externe oorzaak hebben, en die is volgens ons niet ver te zoeken: COVID-19. 

Vermoedelijk is de sterke vermindering geheel te wijten is aan de daling in het aantal verplaatsingen door de coronamaatregelen: meer telewerk en minder fietsverkeer richting scholen en hoger onderwijs. We maken ons dus sterk dat dit dus geen permanente trendbreuk betreft. Onze volledige datatabel vind je hier. 

Opvallend: +41% meer bakfietsen

Het totaal aantal getelde fietsen bestaat uit 7.800 ‘gewone’ fietsen en 337 bakfietsen. Elektrische steps, eenwielers en andere ‘speciallekes’ werden eveneens in de telling opgenomen. Het aantal bakfietsen is meer dan verdrievoudigd sinds onze eerste telling. Vermoedelijke verklaring: steeds minder Gentenaars hebben een eigen auto, velen onder hen zien in de bakfiets een waardig en duurzaam alternatief.

Conclusies & vaststellingen

• GMF is ervan overtuigd dat er – ondanks deze tijdelijke duik in een pandemie-jaar – een enorm potentieel kandidaat-fietsers onbenut blijft. We hopen dus dat Stad Gent en de Vlaamse overheid verder blijven inzetten op goede fietsinfrastructuur en maatregelen die veilig fietsverkeer aanmoedigen, zodat het aantal fietsers de komende jaren opnieuw fel zal stijgen

• We zien dat meer dan de helft van de fietsers de stad binnenrijdt via slechts 8 kruispunten. In afnemende volgorde zijn dat: Dampoort, Keizerpark, Groendreef, Jan Delvinlaan, Luc Lemiengrepad (fietstunnel Gandastraat), Bijlokehof, Keizerpoort en Forelstraat. Een klassiek druk punt als de Heuvelpoort valt buiten de top-10 door het wegvallen van heel wat studentenverkeer

• De coronacrisis deed de fietsverkoop in ons land flink stijgen. Die trend – meer mensen op de fiets – bevestigt zich niet in onze telling, maar dat hoeft niet onlogisch te zijn: wellicht sprongen meer mensen op het fietszadel omwille van recreatieve doeleinden. Onze telling spitst zich toe op functioneel fietsverkeer: verplaatsingen richting school en werk. De ene trend hoeft de andere dus niet uit te sluiten

• Een 900-tal fietsers komt Gent binnen via Dampoort. Het is daarmee het drukste punt van deze telling. Dat is een pak minder dan de 1.535 die we in 2019 (ons laatste teljaar) hebben geteld. Dit heeft te maken met de nieuwe onderdoorgang tov de Gandastraat (Luc Lemiengrepad).  Het rondpunt en Dampoort-kruispunt worden vanaf mei opnieuw heraangelegd. GMF vraagt dat bij de herinrichting maximaal rekening gehouden worden met fietsers (zowel met de doorstroming als met de fietsveiligheid)

Telpunten, methode en wetenschappelijke waarde

Deze telling is niet meer en niet minder dan een momentopname, dus niet zomaar statistisch valabel. Belangrijke factoren zoals weersomstandigheden, dag van de week, blokperiode enzovoort hebben een grote invloed op het totaal aantal fietsers. Die hebben we grotendeels geneutraliseerd door telkens weer de eerste of tweede donderdag van mei te tellen. Invalswegen met heel weinig fietsverkeer werden niet geteld. Op bijna alle kruispunten werd zowel het in- als uitgaande verkeer geteld, maar in ons rapport werden enkel de cijfers voor het ingaande fietsverkeer opgenomen en verwerkt.

Waarom tellen wij

Met deze jaarlijkse herhaalde telling wil GMF cijfermateriaal opbouwen, om zo de evolutie en relatieve spreiding van de fietspendelaars naar Gent duidelijk te documenteren. Daarnaast ontdekken we op die manier ook welke oversteekplaatsen langs de R40 het drukst of nauwelijks worden gebruikt. Een laag/hoog cijfer of een verschuiving van de drukte kan de ‘oversteekbaarheid’ van een bepaald kruispunt aantonen: hier is het veilig en comfortabel oversteken, dat punt gaan mensen liever uit de weg. Uiteraard speelt ook de herkomst van het fietsverkeer een grote rol: in een toekomstig project wil GMF o.a. de langereafstandstrajecten van fietsverkeer richting Gent documenteren en in kaart brengen.