Hoogste waarden van black carbon gemeten op de stadsring R40

Dieselmotoren zijn een belangrijke bron van ‘black carbon’- vervuiling

Vrijwilligers van Gents MilieuFront fietsten de afgelopen zeven weken door Gent met op hun rug een toestel dat black carbon meet. Uit de 23 uur meetgegevens blijkt dat de concentraties van black carbon verhoogd is op plaatsen waar veel gemotoriseerd verkeer is .

Black carbon is een goede indicator voor verkeerspollutie. Het wordt voornamelijk uitgestoten door dieselmotoren. Uitstoot van dieselmotoren wordt als kankerverwekkend geklasseerd door de Wereldgezondheidsorganisatie.

VITO[1] beschikt over toestellen om concentraties van black carbon te meten met mobiele metingen. GMF leende van VITO een geavanceerd meettoestel om black carbon te meten. De gebruikte meetmethode werd door VITO ontwikkeld in het kader van het IDEA onderzoeksproject, dat gefinancierd wordt door IWT, het Vlaamse Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie. De samenwerking met GMF had tot doel om het potentieel van de methode te demonstreren aan het brede publiek.

De vrijwilligers van GMF fietsten met het meettoestel op hun rug een vaste route: tussen 8 en 9 uur, een ander traject tussen 14 en 15 uur, en de derde route tussen 17 en 17.30 uur. In totaal leverde dit 23 uur meetgegevens op. Deze meetresultaten zijn door VITO verwerkt tot een kaart met kleurcode. De resultaten laten toe om locaties en tijdstippen te vergelijken.

Hoewel de gebruikte meetmethode experimenteel is, en de data niet helemaal gevalideerd zijn, geven de samengevatte resultaten een goed idee van waaraan de fietsers tijdens hun ritten werden blootgesteld, en hoe dit varieert op verschillende locaties.

De hoogste waarden van black carbon vinden we op alle drie routes terug in de straten met veel gemotoriseerd verkeer; dit effect wordt versterkt door de aanwezigheid van verkeerslichten en hoge gebouwen langs de straat. Met andere woorden straten met veel luchtvervuiling door (diesel)wagens.

De hoogste waarden van black carbon werden bijna allemaal gemeten op R40 (aan de Rooigemlaan, Charles De Kerckhovelaan en de Sint-Lievenspoort). In het gebied binnen de R40 maten we heel hoge waarden op de as Brusselsepoort -Vlasmarkt. De laagste waarden van black carbon  werden gemeten in de verkeersvrije zones: de Langemunt , de Graslei, en in de parken. De gemeten black carbon concentraties verschillen sterk van straat tot straat. De hoogste mediaanwaarde ligt meer dan 5 keer hoger hoger dan de laagste.

Opvallend is de snelle daling van de waarden van black carbon als je van de R40 het Citadelpark binnenfietst. Centraal in het park dalen de meetresultaten tot de laagste waarden.

Dat fijn stof gezondheidseffecten heeft is al langer bekend. Op basis van verschillende studies besluit o.a. het Europees Centrum voor Milieu en Gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie dat black carbon een betere indicator is voor gezondheidseffecten van verkeersemissies dan de totale fijn stofhoeveelheid. Dieselwagens zijn de belangrijkste bron van black carbon.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) klasseerde recent  uitlaat van dieselmotoren als kankerverwekkend. Recent is de aandacht voor black carbon sterk toegenomen. Er zijn nog geen (inter)nationale grenswaarden voor black carbon bepaald, maar na de uitspraak van de WHO moeten politici in actie komen.  Black carbon staat bovendien internationaal in de belangstelling omdat ze een bijdrage levert aan de klimaatopwarming, vooral in alpiene en arctische gebieden.

Gents MilieuFront verbindt aan deze resultaten een aantal beleidsconclusies, die in heel wat gevallen teruggaan op acties die al zijn opgenomen in het Gentse luchtkwaliteitsplan (2010-2015), waar nog heel wat acties dode letter gebleven zijn. Het nieuwe bestuursakkoord staat vol van ambities en GMF wil daar nog bijkomende maatregelen aan toevoegen. Onderaan ons persbericht vind je een overzicht van de belangrijkste maatregelen die de stad volgens GMF moet nemen om de luchtkwaliteit te verbeteren en de gevolgen ervan op de gezondheid aan te pakken .

Conclusies

Conclusies over luchtkwaliteit

• de luchtkwaliteit wordt slechter (hogere Black Carbon waarden)
  • tijdens de spitsuren
  • bij meer gemotoriseerd verkeer
  • bij kruispunten
  • bij aanwezigheid van vrachtwagens/bussen
  • wanneer je je dichter bij de wagens bevindt
  • in smalle drukke straten met aan beide zijde hoge façades  (de zogenaamde street canyons)
• de officiële luchtkwaliteitsmeter (die nu aangeeft hoe het met onze Gentse lucht gesteld is – en dat is al heel slecht ) staat op een plaats waar de lucht relatief goed is.
• wanneer de luchtkwaliteit het slechtst is, is ook de blootstelling het hoogst want dan zijn ook de meeste mensen met de fiets of te voet op weg.

Gedragstips voor de fietsers en voetganger

• Mijd druk verkeer
• Gebruik zo veel mogelijk rustige fiets/wandelwegen (los van de drukke verkeersaders)

Keuzes en noodzakelijke maatregelen die voor de stad

Wil het stadsbestuur werk maken van een betere luchtkwaliteit dan moet ze dringend maatregelen nemen. We vragen dat de stad Gent deze maatregelen opneemt in het nieuwe mobiliteitsplan. Hieronder vind je een opsomming van de maatregelen die GMF voorstelt (en die in vele gevallen ook in het Gentse luchtkwaliteitsplan of in het bestuursakkoord voorkomen):

• Milieuzones binnen de R4, dus inclusief de R40
• De parkeertarieven in binnenstad laten stijgen (bestuursakkoord)
• Linken van de parkeertarieven aan de milieuprestatie van de auto (Gentse luchtkwaliteitsplan)
• Dieselbussen weg uit de stad (bevoegdheid van De Lijn)
• Centrumparkings afbouwen en deels voorbehouden voor bewonersparkeren
• Park+Ride parkings langs de R4 in combinatie met herinrichting van de weg ten voordele van fietser en openbaar vervoer(de Brusselse Steenweg is hiervan een slecht voorbeeld)
• Uitbreiden van het voetgangersgebied
• Meer fietsroutes weg van druk verkeer
• Introduceren van fietssnelwegen, inclusief frietsbruggen
• Gent  experimenteert nu met verkeersvrije schoolstraten. Dit concept moet zo snel mogelijk uitgebreid worden naar meer scholen en meer straten, want kinderen zijn extra kwetsbaar.
• Het vrachtverkeer moet van de stadsring R40 gehaald worden.
• Bij grote projecten moet de luchttoets[2] ingevoerd worden (Gentse luchtkwaliteitsplan)
• Gent moet investeren in permanente en zichtbare meters (bestuursakkoord)
• De afstand tussen fietsers/voetgangers en verkeer moet zo groot mogelijk zijn: Dit kan onder andere door de weg te laten flankeren door parkeerplaatsen in plaats van door het fietspad

[1] Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek

[2] Een toets die wordt uitgevoerd bij grote nieuwe projecten. Wanneer deze toets uitwijst dat het nieuw project een te grote impact zou hebben op de luchtkwaliteit moeten er alternatieven gezocht worden.