Nieuw warmtenet in Eeklo: een voorbeeld voor Gent?

In een stad als Gent zal er altijd een warmtevraag zijn, hoe goed we de woningen ook isoleren. Het standaardantwoord op die vraag is de verbranding van aardgas. Voor woningen is de gascondensatieketel vandaag het goedkoopste systeem op de markt. Maar willen we de klimaatdoelstellingen van 2050 halen, dan moeten we op zoek naar alternatieven voor aardgas. 

Recuperatie van restwarmte via een warmtenet
Bekijken we de stad op grotere schaal, dan tellen we plekken met een overschot aan warmte zoals elektriciteitscentrales, verbrandingsovens, koelinstallaties en industrie. Die warmte wordt vandaag meestal weggeventileerd, geloosd in de lucht. De stad schreef een concessie uit voor een warmtenetbracht voor Vlaanderen in kaart waar restwarmte voorhanden is en een warmtenet dus potentieel biedt. Zoom je in op Gent, dan zie je dat het aanbod aan restwarmte volstaat om alle gebouwen te verwarmen!

Missing link
Er is dus een vraag én er is aanbod. Wat nog ontbreekt is het distributiesysteem – het warmtenet zelf. Een warmtenet is een netwerk van geïsoleerde buizen met water. Die brengen de warmte van de plek waar ze wordt geproduceerd naar de plek waar ze nodig is. Je kan het vergelijken met een cv, maar dan op schaal van de stad. Wereldwijde koploper op vlak van warmtenetten is Denemarken. Daar is bijna 70% van de bebouwde omgeving erop aangesloten. Dit warmtenet wordt gevoed door meerdere bronnen: restwarmte, maar ook geothermie en biomassacentrales.

Warmtenetten in Gent
In een Frontaal-artikel van zomer 2018 (‘Verwarmingsrevolutie in Gent’) schreven we al een stuk over de bestaande Gentse warmtenetten: Ivago levert ‘afvalwarmte’ aan UZ Gent en Eastman, ook Volvo Cars en Stora Enso delen een warmtenet. Vele grote gebouwen in Gent zijn aangesloten op het warmtenet van EDF-Luminus. De Oude Dokken worden voor een derde verwarmd met biogas van gerecupereerd zwart- en grijswater en voor twee derden met de warmte van het naburige Christeyns. Stuk voor stuk stappen in de goede richting, maar er is nog werk aan de winkel om dit op te schalen. 

Kansrijke gebieden voor aanleg warmtenet, bron: VITO

Eeklo wijst de weg
De stad Eeklo schakelt nog een versnelling hoger: tegen 2030 wil ze de uitstoot van broeikasgassen op haar grondgebied verminderen met 40%. De stad schreef een concessie uit voor een warmtenet, die werd binnengehaald door het consortium Ecopower-Veolia.

We gingen met de MilieuAdviesWinkel geen kijkje nemen in Eeklo. We keerden terug met een blocnote vol nuttige informatie waar we hopelijk ook in Gent spoedig aan de slag mee kunnen gaan.

Feiten & weetjes over het Eeklose warmtenet

• De voorwaarden: het net moet gebruikmaken van afvalwarmte en op termijn hernieuwbare energie; de consumentenprijs voor warmte mag niet hoger zijn dan bij een gasaansluiting en er moet voornamelijk met coöperatief kapitaal worden geïnvesteerd.

• De warmte: de restwarmte volstaat om alle gebouwen in Eeklo te verwarmen. Het vertrekt aan een temperatuur van 90°C, 7 km verder is het nog geen halve graad afgekoeld dankzij de zeer goed geïsoleerde buizen. Op gebouwniveau komt water van 70°C binnen en gaat het aan 40° terug buiten.

• De fasering: in een eerste fase worden het ziekenhuis en het bedrijvenpark (7 km verder) aangetakt, in een tweede fase volgt de stadskern. Op termijn kan eventueel ook Maldegem aansluiten. Op dit moment worden contracten afgesloten met kandidaat-afnemers in het industriegebied. 

• Back-up: op elk moment moet Ecopower warmtelevering kunnen garanderen, ook mocht de verbrandingsoven uitvallen. De oplossing: 3 grote gebouwen in Eeklo (AZ Alma, Ontex en Vandemoortele) zullen aansluiten op het warmtenet en dragen hun eigen stookplaats over aan Ecopower. Die 3 samen volstaan als backup. 

• Toegang & gebruik: een afnemer moet niet extra investeren om aan te sluiten. Het warmtenet komt naar binnen op kosten van Ecopower, tot en met de warmtewisselaar en de aansluiting op de chauffagebuizen in de woning. 

 bronvermelding:
“Verwarmingsrevolutie in Gent“, Frontaal zomer 2018
rondleiding in Eeklo door Jan De Pauw van Ecopower (i.h.k.v. een vorming door Vormingplus op 2 oktober 2019)
www.warmteneteeklo.be
www.energiesparen.be/warmtekaart
www.geopunt.be

Dit artikel werd geschreven door Stefaan Claeys en Veerle Vercruyce voor Frontaal (editie winter 2019), het magazine van Gents MilieuFront. Wil je ook 4x per jaar inspirerende en kritische Frontaal-artikels lezen op papier of digitaal? Word nu lid van GMF en geniet van Frontaal en tal van andere fijne voordelen!