Stad Gent wil een klimaatneutrale stad zijn in 2050. Het stadsbestuur zet sterk in op die doelstellingen die klimaatneutraliteit vergroten. Het energiezuinig maken van alle bestaande woningen is daarbij een prioritair actiedomein. Het merendeel van de woningen die er vandaag staan, zullen er immers nog altijd staan in 2050. Maar wat is de huidige energetische toestand van de Gentse woningen? Tot voor kort kon niemand precies zeggen hoe goed of slecht de Gentse woningen er werkelijk voor staan. Daarom voerde het stadsbestuur vorig jaar een grootschalig onderzoek. Een representatief staal van meer dan 1.200 Gentse woningen werd gescreend, om zicht te krijgen op de energetische situatie van het volledige woningenbestand. Lees hier meer over de gebruikte methode.

De studie geeft een ontluisterend beeld van de staat van de woningen in Gent. We overlopen onderdeel per onderdeel de belangrijkste bevindingen, te beginnen bij de daken. 43% van de Gentse woningen, (dus meer dan 54.000 op een totaal van 126.776) heeft geen of minder dan 5 cm dakisolatie. Met ramen, gevels en vloeren  is het nog slechter gesteld. Zo heeft 53% van de woningen nog geen hoogrendementsglas. 78% van de woningen heeft niet of slecht geïsoleerde gevels en 83% heeft niet of slecht geïsoleerde vloeren. Dat zijn zonder meer hoge getallen. Het hoeft geen betoog  dat  de weg naar Gent als klimaatneutrale stad nog lang is. Wanneer we de cijfers meer in detail  onderzoeken, zien we dat de grootste achterstand zich situeert binnen de volgende categorieën: rijwoningen, oudere woningen gelegen in de 19e eeuwse gordel of in de kernstad en huurwoningen. Met name huurwoningen springen eruit: bij 35% van de Gentse huurwoningen is dakisolatie helemaal afwezig, in tegenstelling tot 12,7% bij woningen die bewoond worden door de eigenaar.

Een positieve bevinding is dat  24% van de daken al beschikt over een zeer goed isolatiepakket. Dit laatste geldt ook voor 8% van de gevels, 5% van de vloeren en 47% van de ramen.

Wat gebeurt er nu al?

Om hun bestaande dak te laten isoleren, stimuleren overheden Gentenaars door het aanreiken van financiële voordelen. Zowel Stad Gent als de Vlaamse Overheid bieden premies aan. De Vlaamse Overheid biedt ook de Vlaamse Energielening aan die ondersteund wordt door de stad Gent en waarvoor de stad gratis begeleiding en advies geeft. Met de oprichting van de gentse Energiecentrale werden alle initiatieven gecentraliseerd.

Daarnaast dwingtde Vlaamse overheid een strikte regelgeving af: Sinds 1 januari 2015 moet elk dak geïsoleerd zijn. Het afdwingen van deze regelgeving blijft echter dode letter. Er wordt nauwelijks gecontroleerd. Vanaf 2020 wordt de controle opgevoerd: indien je een huis verhuurt zonder dakisolatie kan je huis ongeschikt worden verklaard. Dat kan gebeuren na een klacht of na inspectie door de Vlaamse administratie.

De uitdaging is gigantisch

Als de stad zijn ambitie om klimaatneutraal te worden wil waarmaken, moet er massaal geïnvesteerd worden in grootschalige en verregaande renovaties. Rekening houdend met de huidige energetische toestand van het Gentse woningenbestand is dit een gigantische uitdaging. 

Als we enkel en alleen al naar dakisolatie kijken moeten er tussen nu en 2050 meer dan 1700 daken per jaar worden geïsoleerd volgens de hoogste standaarden. Hierbij houden we enkel maar rekening met de huidige 54.000 daken die nog onvoldoende (minder dan 5 cm isolatie) dakisolatie hebben (en niet diegenen die hun dak slecht of onvoldoende dik geïsoleerd (vb net iets meer dan 5 cm isolatie) zijn). Ondanks de inspanningen van de stad lijken we daar nu niet aante komen.

In 2017 ontving de stad Gent 770 premieaanvragen voor dakisolatie (zie grafiek onder).

De 770 premieaanvragen bij de stad Gent geven niet het volledige plaatje weer.

Ook Eandis geeft premies. Het aantal premieaanvragen voor dakisolaties bij hen ligt gevoelig hoger dan het aantal bij Stad Gent. De stad geeft een bijkomende premie om extra te isoleren en burgers duwtje in de rug te geven via een oplopende een premie voor isolatie met een R-waarde van 4,5 6,3 of 7,9 m²K/W. Eandis geeft nu een premie vanaf R-waarde 4,5 m²K/W. In 2016 kon je al een premie krijgen vanaf een R-waarde van 3,5.

Het is dus moeilijk om exacte en accurate gegevens te vinden over in welke mate we op weg zijn om onze daken op een kwalitatieve manier te gaan isoleren. Als je afgaat op het aantal aanvragen voor dakisolaties bij Eandis zou je ervan kunnen uitgaan dat we op peil zitten, maar de gevraagde standaarden (R-waarde) liggen/lagen bij Eandis lager (en te laag om onze huizen energieneutraal te krijgen).

Daarnaast begeleidde de Energiecentrale de afgelopen jaren gemiddeld 180 Gentenaars met hun dakisolatieproject. Deze Gentenaars worden begeleid in de hoop dat ze hun dak conform de huidige standaarden isoleren.

Scherpere isolatienormen voor dakisolatie en controle bij huurwoningen nodig

Hoewel de afgelopen jaren al veel is gebeurd ligt het renovatieritme nog altijd te laag. Bewijs daarvan zijn de 54.000 onvoldoende geïsoleerde daken.
Het strenger toezicht op isolatie in huurwoningen zal hopelijk veel huiseigenaars aanzetten om hun woning grondig aan te pakken. Maar Gents MilieuFront ziet nu – bijna anderhalf jaar voor het ingaan van de deadline – nog geen stormloop op de vraag naar advies. Bovendien is er een bijkomend probleem: Als minimumnorm voor bestaande daken wordt een R-waarde van 0,75 m²K/W (energiewaarde van het isolatiepakket) genomen. Dat betekent dat je maar 3 tot 4 cm isolatie moet aanbrengen. De overheid gaat verhuurders dus verplichten om hun dak te isoleren met erbarmelijk weinig isolatiemateriaal… Een maat voor niets.

Wat moet er dan gebeuren: de Vlaamse dakisolatienorm (de R-waarden van 0,75 m²K/W) moet dringend omhoog. De minimumwaarde zou minstens op 6,3m²K/W moeten liggen. Daarnaast moet de stad blijvend inzetten op premies, begeleiding en advies. Begin 2018 organiseerde de stad ook al een moment om verhuurders in Gent te informeren over wat op hen afkomt. Dat is een eerste goede stap.

Overheden staan voor een belangrijke keuze. Wanneer ze de vijs te strak aandraaien dreigen de minst gegoede Gentenaars de dupe te worden. Verhuurders zullen omwille van de verplichting om hun dak te isoleren misschien geneigd zijn hun huis verkopen in plaats van te investeren, of hun huis zal ongeschikt verklaard worden. In beide gevallen komen huurders op straat te staan en komt de nu al veel te krappe huurmarkt nog meer onder druk te staan. De stad Gent, De Vlaamse Overheid en de huisvestingsmaatschappijen moeten in de komende legislatuur dan ook hoogdringend werk maken van een forse uitbreiding van hoogwaardige (sociale) huurwoningen.

Dit artikel werd gepubliceerd in ons tijdschrift Frontaal. Deze komt 4 maal per jaar uit voor al onze leden! Wil jij Frontaal ook ontvangen? Voor €5 per jaar ben je lid. Lid worden kan eenvoudig hier.