Stadsplant ambassade: druivelaar

De Geveltuinbrigade verrijkt onze stad elk jaar met honderden nieuwe Gentenaars; klimplanten die hard nodig zijn om onze stad klimaatrobuust te maken en de biodiversiteit te herstellen. Hoog tijd om deze Gentenaars beter te leren kennen. In deze editie is de druivelaar (Vitis vinifera) aan de beurt.

De druif is sinds het prille begin van onze beschaving een trouwe metgezel. Archeologische vondsten wijzen op domesticatie van de plant tussen de 7000 en 9000 jaar geleden in de Kaukasus. Van daar uit reisde de druivelaar eerst rond de Zwarte Zee. Daar biedt ze nog steeds verkoeling tegen zomerse hitte door in de pergolas te klimmen die vrijwel ieder huis sieren in dat deel van de wereld. Vervolgens trok de druif naar het westen, het Mediterrane gebied in, en naar het oosten tot in China.

Het oudste literaire werk wat bij ons bekend is, het Akkadische epos van Gilgamesh (ca. 1800 BC), spreekt al over de belangrijke positie van de plant in het oude Mesopotamië, en we vinden tal van verwijzingen in literatuur, afbeeldingen en sculpturen bij de oude Egyptenaren, Perzen, Grieken en Romeinen. Ook de bijbel spreekt van de druif. Als de zondvloed eenmaal gedaan is, plant Noah de eerste wijngaard. Vervolgens maakt hij wijn, wordt dronken en valt naakt in slaap in zijn tent (Gen. 9.20-9.21).

Er zijn, in de lange kweekgeschiedenis van de druif talloze variëteiten ontwikkeld. Met de Geveltuinbrigade planten we de ‘Boskoop glory’ een cultivar ontwikkeld in Wageningen met zoete dessert duiven die zich thuis voelt in ons klimaat. De bladeren zijn in trek met onze Turkse, Arabische, Perzische en Bulgaarse gemeenschappen om dolma mee te bereiden, waarvan talloze recepten bestaan. Vaak met gehakt, ajuin en rijst als vulling, maar er zijn genoeg vegetarische varianten; bijvoorbeeld gevuld met rijst, pijnboompitten, munt, dille en citroen. Heerlijk als onderdeel van een meze, te genieten met olijven, hummus en baba ganoush op een zomerdag in de verfrissende schaduw van een druivenpergola.* De druif als gevelplant is een veelbelovende speler in een bredere wereldwijde beweging die op tal van creatieve manieren voedselproductie probeert in te bedden in het stedelijk weefsel. In Gent kennen we de fruitstraat die hieraan werkt, waarvan de eerste binnenkort aangelegd zullen worden.

Druivelaars zijn al duizenden jaren niet enkel onderdeel van onze voedselproductie maar ook van onze architectuur, als gevelplant of pergola. Op deze traditie kunnen we bouwen om de uitdagingen van onze tijd aan te gaan. Om zomerhitte te bestrijden en een gezonde en natuurlijke stad te bekomen moeten we een zo groot mogelijk oppervlak van onze stad voorzien van een bladerdak. Daar waar geen ruimte is voor bomen, kunnen straten, parken en pleinen overspannen worden met druiven pergolas, om Gent te koelen en de stad te voorzien van druiven, wijn en dolma.

*Niet overal in Gent zijn druiven of druivenbladeren uit volle grond eetbaar; check bij de Vlaamse bodemkundige dienst of de grond vervuild is.

Dit artikel werd geschreven door Daniël Vernooy voor Frontaal (editie herfst 2024), het magazine van Gents MilieuFront. Wil je ook 4x per jaar inspirerende en kritische Frontaal-artikels lezen op papier of digitaal? Word nu lid van GMF en geniet van Frontaal en tal van andere fijne voordelen!

Pix: Beline Xu