Tiny Forests: minibosjes met een maxi-impact

Tiny Forests: Minibosjes met een maxi-impact

Openbaar groen met een sociale en educatieve meerwaarde

Bomen, grasperkjes en parken duiken in het centrum Gent overal op en dat stemt dankbaar. Toch blijft het toppunt van natuur en groen een bos en dat is in Gent nog niet te vinden. Met een Tiny Forest is deze wens anders wel haalbaar. Zo een minibos met de afmetingen van pakweg een tennisveld groeit in vergelijking met conventionelere beplanting 10 x zo snel, is 30 x dichter begroeid, 100 x meer biodivers en bovendien 100% biologisch. Te goed om waar te zijn? Dit artikel helpt om het bos op postzegelformaat door de bomen te zien.

Ze kwamen uit het Oosten
De wortels van het concept Tiny Forest reiken tot in Azië. Na jarenlang onderzoek kwam de Japanner Miyawaki tot de slotsom dat de boom en plantensoorten die er ook zonder menselijk ingrijpen zouden staan, beter bestand zijn tegen natuurrampen en klimaatverandering. Helaas schiet er van deze potentieel natuurlijke vegetatie bijna niets meer over. Met de door hem ontworpen ‘Miyawaki methode’, een proces van versneld ecologisch herstel, slaagt hij en zijn team erin om onder bijna alle omstandigheden terug een volledig functionerend inheems bos te creëren. Het voordeel van deze methode is dat het slechts enkele tientallen jaren duurt totdat het pootgoed een echt ecologisch bossysteem is in plaats van de enkele eeuwen die moeder natuur hiervoor nodig heeft. Een nadeel is dat de opstartfase gepaard gaat met grote en vaak dure menselijke ingrepen.

Nadat de Indiër Shubhendu Sharma als vrijwilliger meewerkte aan een Miyawaki herbebossingsproject, maakte hij in zijn achtertuin gebruik van dezelfde methode en het eerste Tiny Forest’ was een feit. Verheugd over de resultaten liet hij zijn job als ingenieur vallen en richtte een eigen bedrijf op met als doel het terugbrengen van oerbossen door de aanleg van middelgrote en Tiny Forests. Er volgde een sterk gewaardeerde TED-talk en het concept ging viraal. Onze Noorderburen pikten het idee op en in samenwerking met het Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid (voortaan IVN) werd de naam Tiny Forest een Registered Trademark ®. Pas na het afvinken van een hele checklist mag je bosje de naam Tiny Forest dragen.

Tiny maakt een Forest
In het IVN handboek ‘Tiny Forest plantmethode’ staan in zes stappen de aanleg van een Tiny Forest uitgelegd: eerst leer je via een uitgebreide veldverkenning welke inheemse soorten er in je omgeving goed gedijen, dan volgt een bodemonderzoek van de site die de tekorten bloot legt die in de derde stap verholpen worden door aangepaste bodembewerking. Het opstellen van een beplantingsplan met minimaal 25 soorten alsook het bepalen van de vorm, paadjes en extra elementen is onderdeel van een vierde stap. De vijfde stap is de feestelijke plantdag. Er gaan drie bomen en/of heesters per m² de grond in. Voor een Tiny Forest met de grootte van een tennisveld zijn dit dus zeshonderd boompjes! Wanneer het laatste boompje in de grond zit, wordt alles afgedekt met een flinke mulchlaag. Het beheer of stap zes bestaat uit water geven, onkruid en zwerfafval verwijderen en ervoor zorgen dat de mulchlaag voldoende dik blijft. De belangrijkste tip voor het beheer luidt: doe zo min mogelijk om het bos zo natuurlijk mogelijk te laten groeien.
Voor een Tiny Forest in de openbare ruimte gelden naast fysieke ook enkele sociale voorwaarden. Zo moet het bos geadopteerd worden door een school en is er een buitenlokaal dat tevens dient als ontmoetingsplek voor buurtbewoners. Van de verkennende fase tot het beheer: in elke fase zijn de kinderen en/of de buurt betrokken partij. De verrijking van de natuurlijke ecologie gaat hier hand in hand met de versterking van de sociale ecologie. Alle verworven kennis en vaardigheden vormen op hun beurt een vruchtbare bodem voor een cultuur die teruggrijpt naar haar oorspronkelijke betekenis: het bevorderen van de natuurlijke groeikracht van alle levensvormen, plant, dier en mens.

Alles groeit, ook de interesse
Tiny Forests zijn natuurlijke filters en verbeteren de luchtkwaliteit in de stad. De bosbodem werkt er als een spons die regenwater kan opvangen en vasthouden. Ook niet onbelangrijk is dat ze het zomerse hitte-eilandeffect milderen. Alle beestjes klein en nog veel kleiner voelen zich daar welkom en thuis. Trouwens, meer bomen zijn onmisbaar in de strijd tegen de klimaatverandering en een Tiny Forest is dus zeker zeshonderd keer goed bezig. Kortom, een Tiny Forest in de stad heeft een positieve impact op ieders geestelijke en fysieke gezondheid.
Met al deze pluspunten is het niet verwonderlijk dat de interesse in Tiny Forests stijgt. Begin 2019 waren er in Nederland al eenentwintig gerealiseerd en ook in Wallonië zijn er al enkele te vinden. Vlaanderen is zich deze lente aan het warmlopen voor een inhaalbeweging waardoor er nu plannen klaar liggen voor een Tiny Forest in Oudenaarde, Temse, Kortrijk en Roeselare.
Het Tiny Forest zaadje is geplant. Nu is het wachten om te zien waar en wanneer het in Gent mag ontkiemen.

Meer informatie:
www.ivn.nl/tinyforest

Illustratie: Instituut voor Natuureducatie en duurzaamheid

Dit artikel werd geschreven door Nico Cuypers voor ons tijdschrift Frontaal – Zomer 2019
Wil je ook graag ons tijdschrift ontvangen? Maak je dan nu lid voor €5/jaar!