Boekbespreking: Voor wie willen we zorgen?

Op 31 mei 2022 kwamen we samen met de leden van de GMF-boekenclub om “Voor wie willen we zorgen? Ecofeminisme als inspiratiebron” van Dirk Holemans, Philsan Osman en Marie-Monique Fransen te bespreken. In dit boekje worden verschillende concepten aangehaald zoals intersectionaliteit, zorgethiek, ecowomanism en natuurlijk ecofeminisme. 

Dit kan ervoor zorgen dat het boekje wat rommelig kan overkomen en misschien niet zo geschikt is voor iemand die iets luchtigers zoekt om te lezen. Voor iemand die op zoek is naar wat verdieping rond ideeën zoals intersectionaliteit kan dit wel een handige leidraad zijn om op zoek te gaan naar verdere informatie. Er worden verschillende studies en boeken geciteerd van mensen die een bijdrage hebben geleverd aan het denken rond duurzaamheid en ecofeminisme.

Deel van de wereld
De grote conclusie die het boekje wil maken is: het verlichtingsbeeld – dat de mens los van zijn omgeving ziet (het zogenaamde atomisme) – moet op de schop. De mens als soort is niet los te zien van de natuurlijke omgeving waarin hij leeft. Zorg als concept zou dus veel breder getrokken moeten worde: er moet meer nadruk komen op relaties die mensen met elkaar als individuen en maatschappelijke groepen hebben.

Wat houdt zorg in?

• Het concrete werk van het levensonderhoud: kinderen en/of ouderen verzorgen, de was en de plas die als vorm van onzichtbare arbeid veelal door vrouwen werd gedaan in het verleden en nu nog altijd niet goed in de kijker staat.
• Het affectieve engagement
• De politieke betrokkenheid: een beleid voorstaan dat emancipatorisch is en de menselijke samenleving niet als iets ziet dat buiten of boven de natuur staat. Dit omdat zorg iemand helemaal kan opeisen en zelfs tot onderdrukking kan leiden voor die bepaalde persoon.

Op naar een zorgzamere samenleving
Een collectieve en overkoepelende zorgethiek zouvolgens de auteurs een goed tegengif zijn tegen de huidige neoliberale impasse. Ze vergelijken de manier waarop het huidige economische systeem alleen maar dingen weghaalt uit de natuur en er niks aan teruggeeft.
Het zorgen voor meer-dan-menselijke werelden, als in de zin dat zorgen voor de omgeving ook zorgen is voor de mens, moet veel centraler komen te staan. Zelfs in het antropoceen waar de mens zo duidelijk een spoor achterlaat, is de scheiding natuur/cultuur eigenlijk niet zo definitief als men wel eens denkt. Het zou beter zijn natuur en cultuur te zien als twee uitersten op een spectrum.
Hier is ook een link met dekoloniseren, want een ‘echte’ beschaving werd vroeger veelal gezien als industriële beschaving. Het koloniseren van bijvoorbeeld het Afrikaanse continent werd veel beheerst door deze vorm van othering (de ander zien als iets iets vreemd aan jezelf of de groep(en) waar je toe behoort). Een economie van het genoeg zou aldus een betere solidariteit kunnen bewerkstelligen, maar dit wel op voorwaarde dat het huidige efficiëntiedenken niet te hard wordt doorgevoerd.

Dit artikel werd geschreven door Michiel Degraeve voor Frontaal (editie herfst 2022), het magazine van Gents MilieuFront. Wil je ook 4x per jaar inspirerende en kritische Frontaal-artikels lezen op papier of digitaal? Word nu lid van GMF en geniet van Frontaal en tal van andere fijne voordelen! 
Foto: Pixabay EliFrancis

Geïnteresseerd om met onze boekenclub mee te doen? Stuur een mailtje naar [email protected] en je krijgt alle info waar je maar van kan dromen.