Refu Interim: van humor naar een sociaal interimbureau

Gentse vereniging in de kijker: Refu Interim, van humor naar een sociaal interimbureau

Het is een dooddoener dat het voor nieuwkomers in België niet altijd makkelijk thuiskomen is. De taal leren, een geschikte job vinden en een sociaal netwerk uitbouwen in een land waarvan je de regeltjes niet kent, is allesbehalve evident. Refu Interim zag een gat in de sociale markt en is daar met veel humor ingesprongen.

Ze pakken allemaal ons werk af
Sinds jaar en dag kennen we cirQ van haar zotte producties tijdens de Gentse Feesten en daarbuiten.
In 2016 was het niet lang zoeken naar een onderwerp. De migratiestroom die volop in het nieuws kwam, lag aan de basis van het concept ‘Batahlan’. Een vrijhaven in de Gentse Feesten waar je als bezoeker enkel binnen kon als je je als vluchteling registreerde.
Als je de draak wil steken met opvattingen als ‘Ze komen allemaal naar hier om ons werk af te pakken’, kan je het maar beter meteen goed doen. De vaste vrijwilligers werden prompt vervangen door nieuwkomers die via opvangcentra en het Rode Kruis werden aangezocht. Mensen die sterk genoeg zijn om hier tot bij ons te geraken, zijn overlevers. Ondernemers waar je iets kan mee aanvangen.
Op het startmoment kwamen zo’n 200 nieuwkomers opdagen. Daaruit werd een selectie gemaakt van een 80-tal mensen die het meest geschikt waren om mee te draaien in Batahlan. Met die groep nieuwkomers werd in een traject van enkele maanden de productie voorbereid. Aan de hand van workshops met andere vrijwilligers en acteurs werd gekeken wie welke taak en rol in Batahlan op zich kon nemen. Op zich was dat een voordelige operatie: er moesten geen reiskosten vergoed worden want iedereen was al tot hier geraakt, en er moest ook niet voor een opleiding worden betaald.

Na de Gentse Feesten
Tijdens Batahlan zelf veranderde er iets. De nieuwe vrijwilligers werden vrienden, werden gezien als mensen met eigen talenten. De nieuwkomers vonden hun identiteit terug, breidden hun sociaal netwerk uit, deden een lief op, kregen hulp bij het zoeken van een job… De vaste mensen zagen hoeveel impact het project had, en hoorden uit de verhalen van de nieuwkomers hoe moeilijk die het hier vaak hebben. Een degelijke job vinden om een leven te kunnen uitbouwen is niet evident. Je moet eerst voldoende Nederlands leren om een opleiding te kunnen volgen. En voor die opleidingen bestaan vaak wachtlijsten. Zo’n lineair traject past niet altijd bij die mensen. Sommigen leggen zich er snel bij neer dat ze, al behaalden ze een ingenieursdiploma in hun thuisland, hier genoegen moeten nemen met een job als arbeider. Maar velen hebben twijfels bij het traject en verliezen er hun moed bij.
Het was niet de bedoeling om ook na de Gentse Feesten door te gaan met Batahlan, maar zowel cirQ als de nieuwkomers voelden een nood aan. Ook partners zoals Vooruit en Trefpunt drongen erop aan om hier verder mee te gaan. Zo werd Refu interim, een ‘interimkantoor’ voor vluchtelingen, geboren. Omdat het niet zomaar in de vaste werking van cirQ kon opgaan, werd een aparte vzw met eigen middelen opgericht.

Inschrijven is een feest
De inschrijvingsdagen van Refu Interim zijn steeds een feest met muziek, dans, eten, en allerlei acts. Hiermee willen ze een warme uitnodigende plek creëren, en ook humor is nooit ver weg. Humor verbindt en opent de blik over culturen heen.
Op de eerste inschrijvingsdag waren 250 gegadigden. De anciens van Batahlan zelf, maar ook mensen die er via hen van hadden gehoord. Die dag vinden de intakegesprekken plaats, nadien volgt een oriëntatiedag. In ploegen worden er allerlei activiteiten ondernomen om de nieuwkomers en hun interesses en talenten te leren kennen. Wie is een trekker, wie is eerder een volger? Wie voelt zich tevreden bij uitvoerend werk, wie wordt liever uitgedaagd? Zo kunnen ze later een zo goed mogelijke match vinden met een organisatie die vrijwilligers zoekt.
Met die organisaties worden goede afspraken gemaakt over het inschakelen van de nieuwkomer. Een belangrijk criterium is dat de vrijwilliger niet alleen mag werken, maar dat er steeds sociale interactie mogelijk moet zijn. Er moet Nederlands kunnen worden geoefend. Op die manier wapenen ze zich tegen eenmalige aanvragen voor goedkope arbeid. Er wordt ook gevraagd om een vrijwilligersvergoeding uit te keren omdat veel nieuwkomers het concept gratis werken niet kennen. Een middenveld met vrijwilligers bestaat in hun land van herkomst vaak gewoon niet.

Ghassan, Refu-interimmer bij de Geveltuinbriagde
Veel Refu-interimmers komen terecht bij organisaties waar cirQ al mee samenwerkt, vaak in de cultuursector. Een uitzondering vormt de Geveltuinbrigade, waar Ghassan vorig jaar meehielp.
‘Ik kom uit Palestina en woon al ongeveer 2,5 jaar in België, ik. Via een vriend hoorde ik over Refu interim en ging ik naar een inschrijvingsdag. In mijn thuisland was ik taxichauffeur, maar eigenlijk heb ik een diploma bedrijfskunde. Ondertussen is dat diploma ook geldig in België, maar ik moet genoeg Nederlands kunnen om er een job mee te vinden. Ik volg nu dus Nederlandse les.
Vorig jaar hielp ik enkele keren met de Geveltuinbrigade. Zowel met het aanleggen van de constructie van de tuintjes, als met het planten zelf. De mensen waarmee ik samenwerkte waren echt goede mensen en voelden bijna als familie. Ik vond het leuk om te doen omdat ik er mensen mee help, en omdat ik help om de straten in België mooier te maken.
Daarna heb ik nog via Refu Interim gewerkt als vrijwilliger, op het Copacabana festival hielp ik mee met het opzetten en afbreken van de podia. Het is fijn om andere mensen te leren kennen, en ik kan mijn Nederlands oefenen. De vrijwilligersvergoeding die ik kreeg, kwam van pas om te sparen om ook mijn familie naar hier te laten komen.
Refu Interim geeft echt om vluchtelingen. Door de feesten en de activiteiten die ze organiseren kunnen we de stress uit ons thuisland ook even loslaten. Volgende week ga ik nog drie dagen ergens helpen, ik weet nog niet goed wat ik zal doen. En daarna misschien nog een keer met de Geveltuinbrigade?’

www.refuinterim.be

Dit artikel werd geschreven door Sabine Huyghe voor ons tijdschrift Frontaal – Zomer 2019
Wil je ook graag ons tijdschrift ontvangen? Maak je dan nu lid voor €5/jaar!