Geld met meerwaarde – Alternatieve munten in Gent

Geld schijnt niet gelukkig te maken, de grootste familieruzies gaan over geld en er is een grote kloof tussen zij die er veel van hebben en zij die het met een pak minder moeten doen. Maar dan gaat het over klassieke euro’s, dollars of ander munten. Alternatieve of complementaire munten hebben het tegenovergestelde voor ogen en willen mensen verbinden met elkaar. In Gent zijn er maar liefst drie soorten in omloop.

LETS Gent

Eerst waren er de LETSers. ‘LETS’ staat voor Local Exchange and Trading System. De term dateert uit de jaren ’80 en werd voor het eerst gebruikt in Canada. Het idee is dat mensen diensten uitwisselen, maar dat dat niet één op één hoeft te zijn. Bart gaat bijvoorbeeld morgen op de dochter van Sofie passen en Herman rijdt dan zaterdag het gras van Bart af. Aan die ruil komt geen geld te pas, er wordt gerekend met een virtuele munteenheid.
In Gent werd in 1995 een LETS-groep opgericht. Het is momenteel de grootste groep van Vlaanderen en hun munteenheid heet, toepasselijk, ‘Stropkes’. Om effectief Stropkes te verdienen en uit te geven, dien je lid te worden van de groep. Daar komt wel geld bij kijken, je betaalt lidgeld en een waarborg. Dat lidgeld dekt onder andere de verzekering, maar ook bijvoorbeeld de kosten van het websitebeheer. De waarborg krijg je terug als je bij het verlaten van de groep een positief Stropkessaldo hebt.

Eenmaal lid kan je je vraag of aanbod via het webplatform delen met de andere leden, of reageren op de oproep van iemand. Wanneer het tot een transactie tussen twee mensen komt, wordt dat centraal bijgehouden en verrekend. Zo kan je steeds zien wat je Stropkessaldo is. De afspraak in Gent is dat één uur LETS’en 40 Stropkes waard is.

Torekes aan het Rabot-Blaisantvest

Een andere munteenheid in Gent zijn de Torekes. De munt ontleent haar naam aan de torens van het Rabot. De Torekes zijn dan ook bedoeld voor de bewoners van de buurt Rabot-Blaisantvest. Eind 2010 werden ze door Samenlevingsopbouw met Vlaamse steun in omloop gebracht.  Deze munt kent wel een geldelijke waarde, 10 Torekes zijn 1 euro waard. Er zijn biljetten van 1, 5 en 10 Torekes in omloop.

Waar klassiek geld mensen verdeelt in zij die veel hebben en zij die weinig hebben, willen de Torekes verbinden en samenwerking en solidariteit bevorderen. Torekes kan je verdienen door bij te springen in de Sociale Kruideniers, een winkel waar mensen met een lager inkomen terecht kunnen. Ook voorlezen in de lokale school levert Torekes op, net als zwerfvuil opruimen of een geveltuintje aanleggen. Allerlei activiteiten die van de wijk een mooiere plek met meer samenhang tussen haar bewoners maken. Wie zich een uur inzet, verdient 25 Torekes.

De Torekes kunnen uitgegeven worden bij maar liefst 35 organisaties en handelaars in de buurt. Maar daarnaast kan je ze ook omwisselen voor postzegels, kaarten van De Lijn of vuilniszakken aan het Torekesloket in het buurtcentrum. Tijdens het schrijven van dit artikel wordt de Torekes website volledig vernieuwd. Binnenkort vind je daar nog veel meer zaken waarvoor je je Torekes kan inwisselen.

In het verleden werden veel Torekes verdiend op De Site. Op een grote oppervlakte met een bouwbestemming, werden als tijdelijke invulling volkstuintjes en stadsakkers aangelegd. Je kon er enkel een stukje huren met Torekes, die je kon verdienen door op de gemeenschappelijke stadsakkers mee te werken. Op die manier en op die plek werd bijvoorbeeld ook de Turkse gemeenschap bereikt. Ook personen in een maatschappelijk kwetsbare situatie konden hun inkomen verhogen door actief mee te werken op De Site. Het bouwproject is ondertussen volop in gang en De Site is dus helaas grotendeels verdwenen, maar de Torekes leven nog volop verder elders in de wijk.

Pluimen in Ledeberg

Ook in Ledeberg werd een complementaire munt gelanceerd, de Pluimen. Begin 2016 kwam deze wijkmunt tot stand in het kader van het stadsvernieuwingsproject ‘Ledeberg leeft’, nu vanuit Samenlevingsopbouw in samenwerking met Stad Gent. Trefwoorden zijn ontmoeting, buurtzorg en burenzorg. Pluimen verdienen kan door mee te helpen bij een organisatie in de buurt zoals het dovencentrum, de moskee of het dienstencentrum. Ook helpen met huiswerk, flyeren voor buurtactiviteiten, meedoen aan een netheidsactie of een boekentip geven levert Pluimen op. Net als boodschappen doen voor je buur, of de buurt opfleuren met bloemen op je vensterbank.

De verdiende Pluimen kunnen uitgegeven worden bij lokale handelaars, of je kan er een koffie mee gaan drinken in het dienstencentrum. Je kan er ook een fiets mee huren, een workshop doventaal volgen of meedoen met een beweegles. Alle mogelijkheden zijn terug te vinden in een brochure die regelmatig vernieuwd wordt, de laatste nieuwtjes vind je op Facebook. Ook de website van de Pluimen is momenteel in opbouw, daar vind je binnenkort ook meer informatie. 
Voor de handelaren waar je met de Pluimen terecht kan, is het eigenlijk een vorm van sponsoring die ze gemakkelijk in hun boekhouding kunnen verwerken. Er is ook vraag naar het gebruik van Pluimen voor culturele activiteiten. Momenteel is het al mogelijk om via Pluimen naar de cinema te gaan en wordt er bekeken hoe dit aanbod verder uitgebreid kan worden. Dit wordt zoveel mogelijk met inbreng van gebruikers en buurtbewoners zelf gedaan.
Een groot verschil met de Torekes zijn dat de Pluimen niet kunnen worden omgezet in Euro’s. Omdat het om andere wijken gaat, is er ook een verschil in de accenten die worden gelegd. In de Rabotwijk wordt meer gewerkt aan milieuzorg, terwijl men in Ledeberg meer nadruk probeert te leggen op burenzorg. Dat aspect is het moeilijkst om te realiseren. Ideaal zou zijn als de Pluimen tussen buren onderling worden gebruikt wanneer ze elkaar met iets helpen. Verschillende organisaties in de buurt zetten zich volop in om dit te helpen realiseren.

Nieuw in Ledeberg zijn De Standaertsite en de Broederij, een autovrije ontmoetingsplek met veel groen. Het idee is dat de Pluimen en De Broederij elkaar een boost geven door een heuse wisselwerking. Zo zal je in het koffiehuis met de buurtmunt kunnen betalen, en worden de vrijwilligers die er meedraaien gewaardeerd met Pluimen.  De leuze van het project is niet voor niets ‘In Ledeberg geven pluimen ons vleugels!’

Meer info: 

www.lets.gent

www.torekes.be

www.pluimen.gent