#Urban Jungle – zo groen als het lijkt?

De stadsmens hunkert naar meer dan een groene, fleurige woonwijk en transformeert de eigen stek tot een ware urban jungle. Het is dé hedendaagse trend. Een overvloed aan blogs en Instagramprofielen berichten ons over de verzorging van en diversiteit aan planten. Het is dringend tijd dat we deze stedelijke brousse eens van naderbij bekijken, want hoe duurzaam is de groene stadsstek eigenlijk? 

Het verhaal achter uw kamerplant
Een assortiment aan kamerplanten wordt onvermijdelijk geassocieerd met een kleine milieu- én klimaatafdruk. Want hoe meer groen, hoe beter. Dit is echter vaak niet het geval. Ondanks de enkeling die zelf ecologisch aan de slag gaat met het kweken en planten van wat groens, komt het overgrote deel van kamerplanten uit grote tuincentra of woonwinkels. Deze goedkope of exotische planten zijn niet zo duurzaam als eerst gedacht. Het brengt heel wat complexiteit met zich mee. 

Dat orchideeën, succulenten, bananenplanten of kokospalmen niet op natuurlijke wijze in België groeien, klinkt ons allen logisch in de oren. Het wordt uit verre oorden geïmporteerd tot aan het uiteindelijke verkooppunt en dat is zelden duurzaam. Denk maar aan de CO2 die vrijkomt tijdens een vlucht naar België of de bodems die door de grote vraag uitgeput raken. Biologische kamerplanten zijn niet altijd de betere oplossing, aangezien ze een waterintensieve teelt en aangepaste klimaatomstandigheden vergen. Misschien wordt het tijd om de inheemse plant te herontdekken: de heggenroos, lampionplant of bostulp, een voor een groeien ze uit zichzelf in de Belgische natuur. Als je toch in de exotische plantenwereld wilt vertoeven, bestaan er eveneens creatieve, ecologische oplossingen: 

Oplossing

• Houd je ogen open op sociale media (Planten ruilen Gent of plantenasiel Gent) of buurtnetwerken. Ze ruilen of verkopen hun planten tweedehands door. 

• Vraag ook eens aan vrienden en familie of ze hun plant willen ruilen of zelfs weggeven.

• Verzamel zaden van inheemse planten en start je eigen kwekerijen, gewoon voor jezelf of wie weet groeit je passie verder dan dat…

• Vind je de gewenste zaden niet zomaar in de Belgische wildernis terug, dan kan je er aankopen. Let er bij je aankoop echter op dat uw zaaigoed biologisch is. Ook uit de pitten van citrusvruchten of avocados kan je bijzondere kamerplanten kweken. 

• Ecologisch gekweekte tuinplanten van kleine coöperaties zijn zeldzaam, maar ze bestaan. Tijdens het plantseizoen in Gent kan je bij Kweek of Het Drakennest terecht. Ook Ympa gaat voor lokaal en chemie- en plasticvrij groen. 

Natuurlijke schoonheid
Ook sierplanten zijn populair bij de plantenliefhebber en dat vereist een snelle kweek. Het gebruik van pesticiden en fungiciden spelen hierbij een grote rol. Deze kunstmatige bestrijdingsmiddelen verwoesten tijdens de kweek de bodem en halen de biodiversiteit een stuk naar beneden. Bovendien schaadt het de gezondheid van de kweker zelf. We zijn ons doorsnee wel bewust van het gebruik ervan bij etenswaren, denk maar aan fruit en groenten. Waarom zouden we op onze voedingswaren letten, maar wel een met pesticide gekweekte plant cadeau geven? 

Al is het makkelijker deze praktijken in vraag te stellen dan er effectief iets aan te doen. Slechts de minderheid van planten krijgt een label toegediend dat garandeert dat er geen pesticiden of fungiciden zijn gebruikt. Voorbeelden hiervan zijn het Demeter- of EU-biolabel,  het Fair-Floralabel en het Fairtradelabel (tot nu toe enkel op snijbloemen zoals rozen toepasbaar), dat naast deze ecologische criteria ook faire werkomstandigheden certificeert. Of we accepteren als consument en producent dat een biologische plant imperfect kan zijn, met hier en daar een kleine beschadiging. Zo geraken we ook al een heel stuk verder weg van deze middelen. 

Potgrond, meer dan enkel aarde
Wat met de potgrond waarin we onze plant rustig zijn gangetje laat gaan? Die bestaat uit meer bestanddelen dan we wellicht eerst dachten. Turf is er eentje van: een goedkoop, maar niet zo duurzaam alternatief voor aarde. Turf ontstaat in moerassige gebieden, waar plantenmateriaal maar gedeeltelijk afgebroken wordt. Dit stapelt zich gedurende duizenden jaren op tot een dikke, sponsachtige laag veen. Gewonnen veen noemen we dan weer turf. Dit vergt een lang herstelproces bij zeldzame natuurgebieden en bovendien komt er tijdens dit proces tal aan CO2 vrij. 

Kokosvezels worden als een milieuvriendelijk alternatief voor potgrond beschouwd omdat ze geen turf bevatten. Ze zijn echter afkomstig van plantages middenin het regenwoud die op hun beurt een gevolg zijn van ontbossing, wat nog zo een domper voor het klimaat is. Ook de lokale bevolking is hier niet mee gediend omdat het territorium van hen ontnomen wordt. Een alternatief is het kopen van kokosvezel met een duurzaamheidscertificaat, maar dan nog legt de kokosvezel een lange weg van het teeltgebied tot onze eigen bloempot af, wat een enorme CO2-uitstoot met zich meebrengt. 

Oplossing potgrond:

• Gebruik verrotte compost als potgrond voor je kamerplanten. De compost van je keukenafval of herfstbladeren is hiervoor geschikt. Of gebruik een wormenbak. 

• Heb je veel grond nodig en is er toevallig een bouwproject gaande om de straathoek, vraag eens rond of je een fractie van de uitgegraven grond mag meenemen voor eigen gebruik. Eigenaars van gebouwen bieden hun grond bovendien vaak gratis aan omdat ze anders betalen voor de afvoer ervan.  

• Of koop duurzame potgrond. Dit kan bij Soilmates.Antwerp: dit interessante start-up-project biedt vegan potgrond aan met een klein gebruik van turf en kokos.

Elk plantje heeft zijn potje
Bij je nieuwste kamerplant hoort natuurlijk een bloempot. Zo eentje dat matcht met de kleuren van je interieur. Tevens bij de bloempot weten we niet altijd of het uit duurzaam materiaal geproduceerd is. Het aanbod aan plastic potten uit gerecycled materiaal neemt dan wel toe, maar vergeet niet eens te piepen in je eigen (of oma’s en opa’s) kelder. Ga creatief aan de slag met oude potten, bekers, kookmateriaal of snuffel eens rond op rommelmarkten. Bloempotten zijn tijdloos en vind je altijd en overal. 

Wanneer je volgende keer een nieuwe kamerplant voor op je vensterbank koopt, neem een minuutje om jezelf de volgende vragen te stellen:

• Zijn de planten lokaal gekweekt?

• Onder welke omstandigheden werd de plant geteeld?

• Kwamen er pesticiden aan te pas tijdens het proces?

• Uit welke bestanddelen bestaat mijn potgrond?

• Van welk materiaal is mijn bloempot gemaakt?

 En zo zetten we samen de eerste stap naar het creëren van een groter bewustzijn en draagvlak voor en door consumenten en producenten in de kamerplantenwereld.

Dit artikel werd geschreven door Kerstin Kleinhans en Eva Dessers voor Frontaal (editie winter 2020, het magazine van Gents MilieuFront. Wil je ook 4x per jaar inspirerende en kritische Frontaal-artikels lezen op papier of digitaal? Word nu lid van GMF en geniet van Frontaal en tal van andere fijne voordelen!

Foto’s: Pixabay Kaboompics (kamerplanten), Unsplash Ceyda Ciftci (plantenrek)