‘t Was proper: herbruikbare bekers tijdens de Gentse Feesten

Naar jaarlijkse gewoonte vierde Gent in juli de volle tien dagen feest. Deze 175ste Gentse Feesten zullen we niet enkel onthouden als de warmste editie sinds lange tijd, maar zeker ook als de properste. Nee, daarmee verwijzen we niet naar je gedrag op de Vlasmarkt rond pakweg zonsopgang. De reden voor al die properheid is de inzet van herbruikbare bekers in de Feestenzone. Op die manier werd de hoeveelheid afval enorm gereduceerd, iets wat Gents MilieuFront al lang nastreeft en dus enkel kan toejuichen.

GMF als pionier
Een duik in de archieven leert dat GMF reeds sinds haar oprichting in 1997 pleit voor de invoering van herbruikbare bekers tijdens de Feesten. In dat verre verleden experimenteerden verschillende pleinen zowat elk jaar met wisselbekers, maar die pogingen kenden telkens een kortstondig bestaan. Rond de eeuwwisseling kende een initiatief met bekers zonder waarborg weinig succes, omdat deze niet naar de toog terugkeerden. De toenmalige Frontaal berichtte: ‘Het kleinste kind kon immers voorspellen dat zonder statiegeld te vragen voor de bekers, deze massaal mee naar huis genomen zouden worden […] Een schonere, en vooral goedkopere, Gentse Feesten-trofee kon je maar moeilijk vinden.’ Er was wel een wil bij de pleinen en zelfs bij de stad, maar de weg richting herbruikbare bekers bleek nog lang.
In 2000 bouwde GMF daarom uit protest zelf een inwisselpunt voor herbruikbare bekers. Feestgangers konden bij ons bekers aanschaffen en na gebruik ook inruilen. In de tijd dat we met de eigen Belgische munt betaalden, bedroeg de waarborg voor zo’n beker 50 frank. Ter vergelijking kon je toen eveneens voor 50 frank een pintje drinken. De bierprijs is intussen enorm gestegen, terwijl de waarborg merkwaardig genoeg daalde. We kregen destijds heel wat persaandacht en het trio Walter De Buck, Koen Crucke en Guido De Leeuw dronk als eerste uit de enige echte GMF-wisselbeker. Toch bleef deze ludieke actie beperkt tot slechts één zomer. Later maakte GMF nog een wisselbekerlied en vorig jaar schreven we over het duurzame aspect van Boomtown, inclusief bekers. We gaven de strijd voor herbruikbare bekers alleszins nooit op!

Propere pleinen
Na twintig jaar zijn de GMF-eisen nu eindelijk omgezet in de praktijk. Vooraf claimde de stad dat op geen enkel Europees festival op zo’n grote schaal herbruikbare bekers werden ingezet. Achteraf spraken de cijfers voor zich. In totaal lag er tijdens de Gentse Feesten zo’n 27% minder afval op de grond dan het voorbije jaar, wat een vermindering van maar liefst 15 ton betekent.
Dit doorgedreven afvalbeleid gaat niet alleen over cijfers, maar ook over beleving en sensibilisering. Iedereen kon zien dat de Gentse pleinen er tijdens de Feesten veel properder bij lagen. Zelfs in de vroege uurtjes danste je dit jaar terug op de straatstenen en niet op een tapijt van plastic bekers. Bleef een wisselbeker toch verweesd achter, dan vond hij snel een nieuwe eigenaar. Die recupereerde met veel plezier de waarborg, snel en probleemloos. Na de allerlaatste pint was het trouwens een prachtig moment om ter conclusie van de Feesten de beker symbolisch in te wisselen, alvorens in de ochtendschemering over propere straten huiswaarts te keren.

Andere troep
Natuurlijk zijn er naast bekers nog andere soorten afval. Omdat pleinen en straten dit jaar zo proper waren, werd het mogelijk je te oriënteren door enkel naar de grond te kijken. Ronde eetbordjes wezen de weg naar een spitburger- of ander eetkraam. Veel slingers en confetti, onmiskenbaar Mardi Gras. Puntzakken… waar stond die frituur precies? Polé Polé bleef helaas halsstarrig water in plastic flesjes en ice-tea in blikjes schenken. Blijkbaar horen er in cocktails nog steeds rietjes. Verder lagen de straten besmeurd met bierblikken en sigarettenpeuken. Tijd om na te denken hoe we ook hiermee de strijd kunnen aanbinden. GMF blijft hoe dan ook ijveren om afval in de eerste plaats te vermijden. Of zoals we al in juli 2000 schreven: ‘Brongerichte aanpak van afvalvoorkoming moet de eerste prioriteit zijn.’

De toekomst
Algemeen evalueert GMF de invoering van herbruikbare bekers tijdens de Gentse Feesten als een absoluut succes! Mochten volgend jaar alle pleinen eenzelfde wisselbeker gebruiken, zou dat nog een flinke stap vooruit zijn. De verschillende types herbruikbare bekers zorgden tijdens de eerste dagen trouwens voor wat mediacommotie, maar al bij al was het niet zo ingewikkeld. Daarnaast hopen we dat de propere straten mensen er vanzelf toe aangezet hebben om hun afval in (en niet naast) de vuilbak te gooien. Nu bewezen werd dat een gigantisch festival als de Gentse Feesten herbruikbare bekers kan invoeren, verwachten we dat andere Gentse festiviteiten snel – al dan niet verplicht – zullen volgen. Zo werken we stap voor stap samen aan een afvalarme stad.

Tekst: An Van Hemeldonck
Foto’s: Sarah Scheerlinck & An Van Hemeldonck