Bijna veilig bestaat niet, waarom wijkmobiliteit een plan nodig heeft

In de zomer van 2023 lanceerde GMF een postercampagne waarmee bewoners van Gentbrugge en Sint-Amandsberg hun ongeduld konden tonen over het uitblijven van de wijkmobiliteitsplannen.  Zone 30 invoeren en fietspaden aanpakken is een goede zaak, maar dat volstaat niet. De Gentse wijken hebben solide en omvattende mobiliteitsplannen nodig voor aangename straten, gezonde lucht en veilig verkeer.

Eerst nog dit: GMF deed niets anders dan de posters aanbieden. Het zijn de wijkbewoners en vrijwilligers van GMF, Fietsersbond en wijkcomités (zoals Veilig 9040) die van de campagne een zichtbaar succes maakten. Het kan niet vaak genoeg gezegd worden: wie een betere stad wil, moet die zelf maken.
Na enkele ongevallen eind vorig jaar met schoolgaande tieners slaagde Veilig 9040 erin om de Gentse en Vlaamse overheid tot actie aan te zetten: de Antwerpsesteenweg en Grondwetlaan werden zone 30 (en nu handhaven, burgemeester!), en op de Victor Braeckman- en Land van Waaslaan werden de fietspaden aangepakt.
Dat zijn betekenisvolle stappen vooruit. Is een wijkmobiliteitsplan dan nog wel nodig? Want terwijl het plan voor Dampoort Oud-Gentbrugge er zit aan te komen (tenzij de rechter er anders over beslist), wordt het plan voor Sint-Amandsberg – nochtans al grotendeels uitgedacht – over de verkiezingen getild. Ook voor de andere Gentse wijken betekent dat dus uitstel van de wijkplannen. En die zijn nochtans hard nodig, en wel hierom:

Bij mobiliteit hangt alles samen
Verkeer is als een schaakbord: verzet je één pion, dan heeft dat invloed op het hele spel. Een aangepaste lichtenregeling op het ene kruispunt creëert mogelijk problemen op het volgende; een fietspad in straat x zorgt misschien voor meer autoverkeer in straat y. Je gaat bij het maken van mobiliteitskeuzes dus beter doordacht te werk.
Nogmaals: puntsgewijze verbeteringen blijven zeker zeer nodig. Maar ze maken best zo veel mogelijk deel uit van een groter plan, zodat burgers ook weten waar beleidsmakers precies naartoe willen met een wijk.

Een route is maar zo veilig als het gevaarlijkste punt
Meteen ook de insteek van de postercampagne: ‘bijna veilig bestaat niet’. Een wandel- of fietsroute is maar zo veilig als de zwakste schakel. Onveilige kruispunten aanpakken is van levensbelang, maar daarmee heb je nog geen volledig veilige route van de voordeur tot de school of de bakker. Die krijg je door (onder meer) verkeersstromen voorspelbaar te maken, sluipverkeer te weren of zware vrachtwagens uit woonwijken te houden. Dat vraagt dus een doordachte aanpak die het niveau van één kruispunt of straat ver overstijgt.

Inspraak: niet voor elk kruispunt apart
We leven niet langer in een tijd waarin een handvol ruimtelijke planners en politici op eigen houtje beslisten over de invulling van de publieke ruimte. Wijkbewoners hebben hun eigen meningen en het is goed dat die gehoord worden. Het is goed dat tal van organisaties en betrokkenen (in beleidstaal: ‘stakeholders’) hun bezorgdheden, verzuchtingen en frisse ideeën op tafel kunnen gooien. Dat doe je beter gebundeld dan bij elk kruispunt opnieuw te beginnen. Zo verplicht je beleidsmakers om, welja, beleid te maken dat gestoeld is op de signalen die ze krijgen.
Een wijkmobiliteitsplan met een fatsoenlijk inspraaktraject kan zorgen voor een meer gedragen en dus succesvollere uitvoering. (Kán – er zijn nog andere voorwaarden.)

Dus: waarop wachten we?
Ook daarom kwam de postercampagne er overigens: het Gentse stadsbestuur tekende een inspraaktraject uit en legde daarbij ook een uitvoeringsdatum vast. Het geeft geen pas om inspraak te organiseren, een plan uit te werken en de uitvoering dan onredelijk lang voor zich uit te schuiven. Om onze straten veiliger en onze wijken aangenamer te maken, hebben de Gentse wijken deze plannen echt nodig. Of in de woorden van de burgemeester, bij de goedkeuring van het eerste wijkplan: “Zo gaan we wijk per wijk onze stad verkeersveiliger en leefbaarder maken.” Waarop wachten we?

Voor meer info over de situatie in Sint-Amandsberg: veilig9040.be

Dit artikel werd geschreven door Bouke Billiet voor Frontaal (editie herfst 2023), het magazine van Gents MilieuFront. Wil je ook 4x per jaar inspirerende en kritische Frontaal-artikels lezen op papier of digitaal? Word nu lid van GMF en geniet van Frontaal en tal van andere fijne voordelen!

Foto’s: GMF, pexels Dom J. (zebrapad), Istockphoto