Begrafenis van geplande veroudering in centrum Gent op Black Friday

Op 26 november, op de hoogmis van de koopjes, beter bekend als Black Friday, gingen CATAPA vzw en Gents MilieuFront (GMF) de straat op in Gent. Dat deden ze met een symbolische actie waarbij ze in een rouwstoet door de Veldstraat stapten. Ze droegen de wanpraktijken rond geplande veroudering ten grave. Ze willen dat overheid en producenten hun verantwoordelijkheid nemen in de alsmaar groeiende afvalberg van ICT producten en het onverantwoord gebruik van grondstoffen. 

Bijzonder tafereel in de Veldstraat
Kopers keken vrijdagmorgen verbaasd op toen de serene rouwstoet, gevormd door in het zwart geklede vrijwilligers van GMF en CATAPA, de Veldstraat doorkruiste. De doodskist en grafzerken met verwijzingen naar geplande veroudering maakten de boodschap expliciet: weg met geplande veroudering. Geplande veroudering is een veel voorkomende methode van industrieel ontwerp bij producenten, die ervoor zorgt dat toestellen maar een beperkte tijd meegaan (en vaak niet of zeer moeilijk te herstellen zijn). 

Geplande veroudering
Het is geen toeval, maar een bewuste keuze van producenten om op die manier de aankoop van nieuwe producten op korte termijn te stimuleren. Geplande veroudering is in het bijzonder ook een heel groot probleem binnen de ICT-sector. Gents MilieuFront en vzw CATAPA vinden het ongehoord dat men in 2021 nog nog steeds massaal producten aanbiedt met een te korte levensduur en gigantische ecologische voetafdruk. ”De ontginning van metalen zoals lithium en goud, die nodig zijn om ICT-producten te maken, zorgen voor mensenrechtenschendingen en ecologische verwoesting op een nooit geziene schaal, voornamelijk in andere continenten zoals Latijns-Amerika, Azië & Afrika. Zij betalen de prijs van de wegwerpproducten”, aldus David Huylebroek van vzw CATAPA.    

Grondstoffengebruik en repareerbaarheid
Praktijken zoals geplande veroudering zorgen ervoor dat we nog meer ruwe materialen nodig hebben, met alle gevolgen vandien. Om deze ruwe materialen of grondstoffen te ontginnen, wordt aan grootschalige mijnbouw gedaan, met desastreuze ecologische en sociale gevolgen voor de omgeving. Op de koop toe is de consument dubbel de dupe: het toestel gaat minder lang mee dan verwacht én het is moeilijker repareerbaar. “Met onze Repair Cafés zien we het duidelijk: producten worden hoe langer hoe moeilijker te repareren, door hun ontwerp. Geplande veroudering veroordelen en repareerbaarheid eisen, gaan dus hand in hand.” zegt Steven Geirnaert van Gents MilieuFront.  

Eisen aan de regeringen
Daarom eisen GMF en CATAPA dat de Vlaamse regering, en bij uitbreiding de Belgische, sterke maatregelen neemt om deze geplande veroudering tegen te gaan. Dat kan door bijvoorbeeld regels op te leggen aan de industrie zodat cruciale onderdelen van ICT- producten gemakkelijk vervangbaar zijn. Een win-win situatie voor de consument en de herstel economie. Voorbeelden zijn er genoeg, zowel in Frankrijk als in Hongarije is er een sterke wetgeving die geplande veroudering tegengaat en producenten aanzet om producten op de markt te brengen die zowel modulair als repareerbaar zijn. Volgens de Vlaamse visietekst ‘Vlaanderen 2030’ wil Vlaanderen zichzelf  koploper maken in de circulaire economie. Het is dan ook verbazingwekkend dat Vlaanderen tot nu toe geen engagement toonde om het fenomeen van geplande veroudering aan te pakken. Het wordt hoog tijd dat Vlaanderen in actie schiet, zowel in het belang van de planeet als in die van de consument.

Waar wacht men nog op?