Fietsen tegen voedselverspilling

Naast de vele ‘riders’ met felgekleurde tassen van commerciële thuisbezorgdiensten, zie je in Gent ook dagelijks vrijwilligers rondfietsen die strijden tegen voedselverspilling. Klara en Rita namen ons een dagje mee achter de schermen van ‘Let’s Save Food!’, een lokale organisatie die dagelijks zeker 200 kg eten redt van de afvalstapel.

Rare woendag
Het is de laatste woensdag van 2020. ‘Weirdy wednesday’, zegt Rita terwijl ze naar haar voeten wijst. ‘Iedere woensdag dragen we twee verschillende schoenen. We moeten toch niet per sé ieder dag twee dezelfde schoenen aantrekken, gewoon omdat het altijd zo geweest is? Mensen kunnen soms keihard blijven vasthouden aan hun gewoontes. Maar als we iets willen doen aan voedselverspilling, dan moeten we onze gewoontes in vraag durven stellen. Wij willen aantonen dat het ook anders kan. En dat we het ook anders willen.’
Op andere dagen herken je de vrijwilligers aan de tweedehands bakfietsen vol voedseloverschotten die ze redden bij lokale handelaars. Of aan de grote fietstassen met daar bovenop nog een bananendoos die ze met een fietsband bevestigen aan hun bagagedrager. ‘Dat is steviger dan een snelbinder’, getuigt Klara. ‘Als we met twee zijn en het lukt om alles zo mee te krijgen, dan gaan we liever met onze eigen fiets. Dat is sneller en plezanter dan met de fietskar.’

De eerste ophaling
Het tempo zit er al goed in tijdens de fietstocht naar de eerste supermarkt in Melle. Klara en Rita kennen alle binnenwegen. Maar soms nemen ze een omweg voor het plezier. Aangekomen bij de winkel gaat de garagepoort open en worden er twee stapels met volle bakken naar buiten gerold. Alles wordt overgeladen in de fietstassen en bananendozen. Sommige producten gaan een koeltas in zodat alles volgens de regels van de voedselveiligheid verloopt. ‘Vandaag is het nog fris buiten, maar in de zomer moeten we goed opletten’, zegt Klara.
Bij het uitladen in het buurtcentrum in Gentbrugge bekijken we de vangst: veel yoghurt en desserts, maar vooral opvallend veel vis en vlees. ‘Nu met de feestdagen is dat nog erger’, zegt Rita. ‘Dan krijgen we dingen mee die we anders nooit zien: allemaal kleine hapjes, hertenkalf en zelfs oesters.’ Ze haalt de bananendoos van haar bagagedrager. Die zit vol gerookte zalm. Na even luidop tellen zegt ze verontwaardigd: ‘Dat is zo’n 500 euro aan zalm. Allez, aan afval eigenlijk hé: normaal ging dit de vuilbak in!’

Ecologische insteek
De organisatie werkt zelf vanuit ecologische insteek. Het is voor alle duidelijkheid geen voedselbank: iedereen is er welkom om mee te strijden tegen voedselverspilling. De ophalingen gebeuren standaard met de fiets. En er wordt gevraagd aan de mensen om eigen potjes mee te nemen. In ruil krijgen ze dan bijvoorbeeld ook wat pasta van de traiteur of een stuk taart van de buurtwinkel, afhankelijk van wat er die dag binnenkomt. De mensen kunnen bij de verdeling een vrije bijdrage geven. Dat geld gaat in eerste plaats naar frigo’s, diepvriezers en koelboxen. Maar daarnaast kijkt de organisatie ook naar manieren om andere ecologische projecten te steunen om bijvoorbeeld bomen aan te planten. Zo kunnen ze de klimaatimpact nog verder vergroten.
Sensibiliseren is dus ook een belangrijk onderdeel van de werking, zowel bij de buren tijdens de verdelingen als bij de winkels tijdens de ophalingen. ‘Ik hoop dat er ooit minder geproduceerd wordt’, zegt Rita. ‘Eigenlijk moeten wij onszelf overbodig maken: idealiter zouden er geen voedseloverschotten meer zijn.’

Na de uren
In het dagelijks leven staat Rita in het buitengewoon secundair onderwijs. ‘Ik ben hier begonnen bij de eerste lockdown. Ik voelde mij schuldig dat ik werd doorbetaald zonder dat ik daar veel voor moest doen. Ik kwam hier daarvoor al ingrediënten halen voor op school: ik kookte een keer in de week met dingen die ik hier mee pakte. Ik keek dan gewoon: wat is er hier en wat kan ik daarmee maken? Ik maakte soep en slaatjes… Eigenlijk vanalles. Op een bepaald moment hadden ze hier vrijwilligers te kort. Ik ben hier toen begonnen en eigenlijk niet meer gestopt. En sindsdien ga ik zelfs niet meer naar de supermarkt, behalve om wc-papier en bakpoeder.’
Klara moet lachen: ‘Bakpoeder is hier eens van de Aldi binnengekomen. Toen ben ik dat ook beginnen gebruiken.’ Zij is in het dagelijks leven instructeur schoonmaak bij Stad Gent/OCMW Gent. ‘Ik begeleid eigenlijk mensen die moeilijk aan een job geraken. Die krijgen eerst een opleiding en komen dan bij ons werkervaring opdoen. Wij hebben meestal 5 à 6 werkvloeren per dag, dus dat is ook nog eens rondfietsen.’

Een hecht team
Je merkt aan alles dat de vrijwilligers goed op elkaar zijn afgestemd. ‘Wij hebben een kernteam van een tiental mensen’ zegt Rita. ‘Actieve vrijwilligers zo rond de 50’, vult Klara verder aan. ‘Voor de verdeling wordt er 5 man gevraagd en die wisselen wel vaak. Sommigen komen 2 keer per week, maar de meesten 1 keer per week. Naast het ecologische aspect doe ik dit ook voor het sociaal contact, en voor de beweging. Anders zit ik toch gewoon thuis.’

Zelf ook mee strijden tegen voedselverspilling?
Je kunt dagelijks terecht aan 1 van de 6 verdeelpunten om voedseloverschotten te redden: voor jezelf, voor een organisatie of (broodpudding-)actie, voor huisdieren of als laatste redding om te composteren. Je kan ook zelf overschotten doneren. ‘Goede bakfietsen of fietskarren kunnen we ook nog gebruiken’, zegt Rita. ‘Alles wat kan helpen om het transport te vergemakkelijken zodat we meer kunnen meenemen. En extra vrijwilligers zijn natuurlijk ook altijd welkom.’

Meer info op www.letssavefood.be en op facebook.com/LetssavefoodGent

Dit artikel werd geschreven door Zjef De Loose voor Frontaal (editie lente 2021), het magazine van Gents MilieuFront. Wil je ook 4x per jaar inspirerende en kritische Frontaal-artikels lezen op papier of digitaal? Word nu lid van GMF en geniet van Frontaal en tal van andere fijne voordelen!

Foto’s: Shauni Celis