De wandelbus: nuttig transportmiddel of toeristische attractie?

De Gentse wandelbus rijdt vaak leeg rond en wordt vaak gebruikt door mensen waarvoor de bus niet is opgezet. Gents MilieuFront vraagt dat de stad het systeem grondig evalueert. En dat ze voor mensen die moeilijk te been zijn een optimale oplossing zoekt. 

Ze zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld van Gent-centrum: de groenblauwe wandelbusjes. De elektrische busjes snorren aan lage snelheid in een lus door de kern van Gent. Het systeem werd initieel opgezet om de beperkingen die het circulatieplan met zich meebracht op te vangen, vooral voor personen die niet goed te been zijn. Maar worden de busjes ook door hen gebruikt?

GMF trok het stadscentrum in om dat te onderzoeken. We controleerden de bezetting van de wandelbusjes en ondervroegen 50 gebruikers. Daaruit blijkt dat meer dan helft van de gebruikers het busje gebruikt als ontspanning of recreatie. 45% van de busjes rijdt ook leeg rond. 

Busje als leuke uitstap?
De hamvraag die werd onderzocht is waarom passagiers gebruikmaken van de wandelbusjes. 46% van de bevraagde passagiers doen het omdat het fysiek moeilijk is om zich te verplaatsen. De overige 54% van de passagiers gebruikten het busje als makkelijke manier van verplaatsen tijdens recreatieve activiteiten (bv. shoppen), als leuke manier om Gent te ontdekken of uit tijdelijke noodzaak (bv. fiets in panne).

Uit onze bevraging blijkt ook dat 54% van de gebruikers 58 jaar is of ouder. 62% van de gebruikers zijn Gentenaar. 16% van de gebruikers komt van buiten België.
90% van de geënquêteerden geven aan dat ze op een andere manier (dus zonder de wandelbus) ook op hun bestemming zouden zijn geraakt. 

Wandelbusjes in Gent veel vaker leeg dan vol
Volgens de website van Stad Gent passeert er van 11u tot 18u ongeveer elke 15 minuten een busje, ofwel zo’n vier keer per uur. Na 18u is dit volgens de planning om de 25 minuten, dus zo’n twee keer per uur. Uit de tellingen is gebleken dat de busjes van 11u tot 18u gemiddeld 8 keer per uur passeren. Veel meer dus dan gepland. De bezettingsgraad van de busjes is het grootst tussen 15 en 17u. 45% van de busjes rijdt leeg rond.

Wandelbus biedt geen oplossing voor rolstoelgebruikers
Doordat de wandelbusjes niet voorzien zijn op het vervoer van rolstoelgebruikers zijn ze al deels in hun missie mislukt. Als tegenargument haalt Stad Gent aan dat hiervoor al voldoende alternatieven voorzien worden, zodat ook rolstoelgebruikers op vlotte wijze hun bestemming bereiken. Brugge geeft met zijn centrumshuttle een goed voorbeeld van hoe de busjes wel ingezet kunnen worden voor het transport van rolstoelgebruikers. Dankzij de automatische rolstoellift is de shuttle vlot toegankelijk. GMF vraagt dat de busjes aangepast worden aan het vervoer van rolstoelgebruikers. Deze groep van mensen wordt nu volledig uitgesloten, terwijl ook zij op een vlotte manier in het centrum zouden moeten geraken.

Alternatieven: taxicheques en Minder Mobiele Centrale?
Taxicheques zouden een alternatief kunnen zijn (hoewel gebruikers dit niet meteen een ideale oplossing vonden). Een taxirit is comfortabeler en gaat enkel door wanneer nodig. Er kan eventueel worden voorzien dat enkel mensen met een reductietarief kunnen gebruikmaken van de cheques. Maar bij zo’n systeem komt ook heel wat extra administratie kijken. Ook de Minder Mobielen Centrale is een mogelijke alternatief, maar niet iedereen die de wandelbus nu gebruikt zal in aanmerking komen voor de Minder Mobielen Centrale.
De stad Gent investeert jaarlijks meer dan 450.000 euro in taxicheques en de Minder Mobiele Centrale. 

Kostenplaatje
De prijs van het wandelbussysteem bedraagt 480.000 euro per jaar. De vraag rijst of die kost wel te rechtvaardigen is, of dat die middelen niet beter kunnen worden ingezet. Het Laatste Nieuws meldde in mei 2018 nog dat een rit met de wandelbus 10 euro per rit kostte. Aan de hand van onze tellingen komen wij op een kostprijs van 11,58 euro. Dat is duurder dan een gemiddelde korte taxirit. Voor het budget dat stad Gent jaarlijks spendeert aan de wandelbusjes, zouden er jaarlijks 56 470 taxiritten betaald kunnen worden, ofwel zo’n 154 taxiritten per dag. Hiervoor hanteerden we de minimumprijs voor een taxirit, aangezien de ritten die met de wandelbus gemaakt worden doorgaans ook over korte afstanden gaan.

Meer vraag-afhankelijke alternatieven lijken dus een betere optie. Maar de kostprijs is niet alles: een rit met het openbaar vervoer van De Lijn kost ook veel meer dan wat je als gebruiker betaalt. Tel je alles op, dan kost een  klassieke busrit kost ook al gauw 10 euro. Bovendien komen bij het systeem van bv. taxicheques ook nog heel wat administratie (en dus kosten) kijken. Daarnaast heeft de wandelbus andere voordelen ten opzichte van een taxi en bus. De voertuigen rijden elektrisch en zullen – in het geval van een ongeval – minder snel tot ernstige schade leiden.

[Na ons persbericht communiceerde Schepen Watteeuw dat de wandelbus jaarlijks 80.000 reizigers vervoert en dat de kost voor een rit 6 euro per gebruiker kost. Goedkoper dan een klassieke taxirit.]

Conclusie: nuttig, maar kan efficiënter

Het wandelbusje is meer dan alleen een toeristentreintje. 46% van de door ons ondervraagde passagiers gebruikt het wandelbusje omdat ze moeilijk te been zijn. Het wandelbusje wordt ook vaak gebruikt door senioren. Rolstoelgebruikers kunnen er geen gebruik van maken. Heel veel busjes rijden leeg of onderbezet rond en het busje wordt toch vaak als recreatief ritje gebruikt.

GMF vraagt onderzoek naar de performantie van het wandelbusje en alternatieven om minder mobiele mensen vlot en goedkoop naar de stad te krijgen. En dat ze de frequentie, de bezettingsgraad en de reden van gebruik grondig in kaart brengt. En dat ze op basis van die analyse haar middelen die ze uittrekt om mensen mobiliteit te bieden optimaal inzet. Misschien moeten de wandelbussen meer vraaggestuurd – op vraag van minder mobiele mensen – ingezet worden. GMF vraagt dat de busjes aangepast worden aan het vervoer van rolstoelgebruikers. 

 Wil je meer te weten komen over het onderzoek? Bekijk dan hier het volledige rapport over de wandelbus.