Quo vadis, Gent? Bedenkingen bij het bestuursakkoord

De totstandkoming van het bestuursakkoord hebben we zowat live kunnen volgen. Laten we nu even kijken naar de inhoud. Enkele bedenkingen bij de plannen van het Gentse stadsbestuur de komende jaren – ter herinnering: opnieuw cruciale jaren waarin we het lot van de generaties na ons in handen hebben.

1. Er staat heel veel goeds in
Natuurlijk kan je overal een ‘maar’ bij zetten (te vaag! te traag! geen geld!), maar: het bestuursakkoord, 52 bladzijden lang, bevat heel veel prima voornemens. Zoals: ‘grootschalige en collectieve investeringen’ om Gent klimaatneutraal te maken. De hernomen ambitie om tegen 2050 20 procent sociale en 20 procent budgetwoningen te realiseren. Het behoud van landbouwgronden. De inhaalbeweging voor voetpaden. Fietszones. 90 hectare bos. Zwemplekken. Een ‘kwantumsprong’ voor duurzame industrie (te vaag! Ach nee, nog even positief). Netto-ontharding van 30 procent bij een heraanleg. De 3+30+300-regel. Twee groenklimaatassen. Nieuwe parken en een onthardende heraanleg van pleinen. En om mooi te eindigen: natuurbegraafplaatsen.

2. Er staat een kanjer van een fout in
‘We hanteren het principe van ruimteneutraliteit waaronder het behoud van de verhouding tussen ‘harde’ en ‘zachte’ bestemmingen.’ Zo staat het er, voor een stad waarvan drie kwart als harde bestemming (woon- en industriegebied) ingekleurd staat, een stad met een extreem hoge verhardingsgraad. Het gerespecteerde Betonrapport duidde in 2024 honderden hectare aan met waardevolle Gentse open ruimte die nu nog een harde bestemming heeft, en die dus dringend herbestemd dient te worden – de enige manier om deze ruimte te behoeden voor betonmolens. Daarnaast moet er tegen 2050 zo’n 175 hectare onthard worden om de Vlaamse doelstellingen rond de betonstop te halen. Maar Groen en Voor Gent vinden een status quo dus al goed genoeg. Wordt dit het bestuur van de pauzeknop?

3. Er staat ook veel niet in
Er kan bovendien bij heel wat zaken ook een maar. Groenklimaatassen bijvoorbeeld: wat verstaat De Clercq-II daaronder? Miezerige bermen of aaneengesloten brede stroken met grote bomen? Gaat men hiervoor flink wat geld opzij zetten om grond te onteigenen?

De Gentenaars hebben samen 1500 hectare aan tuinen. Dat is 1500 keer de Vrijdagmarkt, een reusachtige kans om onze biodiversiteit vooruit te helpen en de stad te verkoelen met grote bomen. GMF vroeg hierrond in zijn memorandum uitgebreid en motiverend beleid. Onze vrienden van Natuurpunt benoemden het heel mooi: ‘Maak van de Gentse tuinen een zesde groenpool.’ Het bestuursakkoord: ‘De Stad moedigt hen [Gentenaars en bedrijven] aan om geveltuinen te installeren en om tuinen ecologisch aan te leggen.’ Tja. Betekent dat een grootschalige en begeesterende vergroeningsgolf? Of een foldertje dat ergens stof zal liggen te vergaren?

4. De auto: terug van nooit weggeweest
De voorbije jaren zijn er veel parken bijgekomen en ging vooral de ‘300’ van de 3+30+300-regel erop vooruit (zicht op 3 bomen, 30 procent boomkruinbedekking, maximum 300 meter wandelen tot een groene plek). Maar waar gaat het geschepente de wijkbomen (‘3’ en ‘30’) zetten als er geen parkeerplaatsen mogen sneuvelen? Want dat is wat het hoofdstuk mobiliteit ademt: we gaan veel wortel bieden, maar aan stok doen we niet. De parkeernorm naar beneden bijstellen? Nee hoor: enkel ‘in sociale huisvestingsprojecten kiezen we bewust voor deelwagens’; meer kapitaalkrachtigen mogen ongehinderd de stad blijven vullen met privé-blik.

De parkeerkaart voor bewoners? Blijft gratis. Parking Zuid? Wordt ‘eventueel’ zelfs uitgebreid. Geen bus naar het bedrijf? Dan mogen de ‘bestaande parkeerrichtlijnen flexibeler worden toegepast.’ De R40 als stadsboulevard? Nee, het blijft een ‘volwaardige binnenring’, waar autodoorstroming en leefbaarheid/oversteekbaarheid kennelijk te combineren zijn. Minder parkeerplaatsen op het openbaar domein? Alleen als dat gecompenseerd wordt met buurtparkings. Je zou bijna durven concluderen: rust is belangrijker dan resultaat. Begrijpelijk, de Honderdjarige Oorlog om de wijkcirculatieplannen kostte veel energie. Maar het is ook vreemd, want de Gentenaar heeft allerminst gestemd tégen sturend mobiliteitsbeleid.

5. Vertrouwen is goed, zekerheid is beter
‘Minder regels, meer vertrouwen’: je zou slechtere samenvattingen kunnen verzinnen voor dit akkoord. Het schrappen van absurde regels is uiteraard een goede zaak. Maar dat is nog iets anders dan de economische transitie overlaten aan de industrie (zie verder) of het bouwen van sociale woningen aan projectontwikkelaars. Maar liefst elf keer valt het woord vertrouwen. Het stadsbestuur vertrouwt al dat vertrouwen blijkbaar zelf ook niet en voegt er voor het woonbeleid meteen aan toe dat er meer ‘dwingende maatregelen’ komen mocht het met dit verantwoord kapitalisme allemaal niet van een leien dakje lopen.

Er is zelfs een apart hoofdstuk ‘Minder regels’; niet ‘betere’, maar ‘minder’ regels. Milieu en klimaat zijn niet gediend met een overheid die zichzelf kortwiekt. Waar beleidsmakers niet reguleren, betalen gewone burgers gewoonlijk het gelag in de vorm van minder (en minder kwalitatieve) publieke ruimte, ziekmakende lucht en andere door winstbejag aangetaste commons. Een voorbeeld: het vergunningsproces voor bouwprojecten moet ‘drastisch ingekort’ worden. Boezemt dat bij u veel vertrouwen(!) in dat ontwikkelaars voortaan vaker grote bomen zullen planten eerder dan een overvolle bebouwing (=meer €) te realiseren? Wie nu vindt dat het GMF aan vertrouwen ontbreekt in de projectontwikkelende medemens, moet op onze website maar eens kijken naar onze lijst bezwaarschriften.

6. De ernst van de crisis vraagt veel meer ambitie
We moeten zeer dringend decarboniseren als we ‘t hier een beetje leefbaar willen houden voor onze kindskinderen. Stad Gent moet de ambitie hebben om zwaarder te wegen op onze zware industrie. Ja, in het hoofdstuk over klimaat en natuur staat: ‘Met de Gentse bedrijven nemen we een kwantumsprong naar een duurzame industrie.’ En hoe wordt dat uitgewerkt in het hoofdstuk economie? Een ‘ondernemersvriendelijk beleid op basis van vertrouwen’, en: ‘We helpen bedrijven volop zoeken naar samenwerkingen’. GMF weet – want wij praten ook met bedrijfsleiders – dat er oprecht veel ambitie is bij een deel van de Gentse industriëlen.

Maar of de Stad hiermee al het mogelijke doet om een kwantumsprong aan te jagen? Onze lokale overheid kan, als vergunningverlener, grote aankoper, grote bouwheer en hoofdaandeelhouder van North Sea Port, wel degelijk mee het verschil maken. Het wordt allemaal veel te voorzichtig en omzwachteld verwoord. Waarom geen CO₂-budget per gebouw vastleggen? Waarom niet schrijven dat je vanuit Gent een scherpstelling van de Vlaamse aanbestedingsprocedures wil aanjagen? Waarom de beloofde ‘bijkomende ruimte voor economie’ (waar, overigens?) niet voorbehouden voor uitstootvrije bedrijvigheid?

Een maar bij al dit gemaar
Maar: het kan alle kanten uit. Kijk maar naar het voortschrijdend inzicht bij Voor Gent. Tijdens de kiescampagne sprak de dubbelpartij zich nog uit tegen het GMF-voorstel om ondergrondse autoparkings in te zetten voor fietsparkeren: ‘De autoparking vervangen door fietsenstallingen zal enkel de parkeerdruk verplaatsen naar de buurt.’ Maar zie, het bestuursakkoord creëerde een opening en begin januari pakte mobiliteitsschepen Vandenbroucke uit met… ons voorstel. ‘t Loont om je te moeien. En dus: 

Grijp de macht!
Een kleine groep die van zich laat horen heeft véél meer invloed dan een grote groep zwijgenden. Er zijn zeer veel milieu- en klimaatbewuste mensen in onze stad; GMF alleen al telt bijna 3000 leden. Als die actief deelnemen aan het maatschappelijk debat door aanwezig te zijn in de geplande wijkpanels en ook online, door wijkbudgetprojecten en bezwaarschriften in te dienen, petities te tekenen en – vooral – door een actieve rol op te nemen in buurtcomités, dan kunnen we dit bestuur in de juiste richting duwen. Het kan. De macht ligt voor het grijpen.

GMF blijft de luis in de pels en maakte een nulmeting op: die lees je op p. 20-21 van Frontaal editie Lente 2025.