De Gentse kieswijzer: zicht op klimaat- en milieuplannen van de lokale partijen

Milieu- en klimaatbewuste Gentenaars worden op de wenken bediend: Gents MilieuFront maakte een kieswijzer (Hoezo, u hebt die nog niet ingevuld? Schiet op, wij wachten wel even!) Hier alvast enkele zaken die ons opvielen.
We plukten de stellingen voor de kieswijzer niet zomaar uit de lucht, maar oogstten ze uit het GMF-memorandum, op zijn beurt het resultaat van uitgebreid overleg met onze leden én tal van experten. Voor dit artikel baseerden we ons op de meningen van de (democratische) partijen rond de GMF-kieswijzer en hun toelichting erbij, maar ook op de programma’s. (De programma’s van N-VA en PVDA waren nog niet beschikbaar tijdens de redactie van dit artikel uit Frontaal herfst 2024.)

Iedereen is het roerend eens
Het eerste wat opvalt: álle partijen gaan akkoord met vier van de vijftien stellingen, en die gaan allemaal over vergroening. Hoe het volgende bestuur er ook uitziet, deze vier zaken beschouwen we alvast als beslist beleid: er komt een schepen van vergroening die niet alleen openbaar groen beheert, maar ook beleid ontwikkelt om de 1500 hectare private tuinen te vergroenen. Er komt, in navolging van de Vlaamse doelstelling, per Gentenaar een halve meter haag of geveltuin bij. De verwaarloosde groenklimaatassen worden gereanimeerd en versneld gerealiseerd. N-VA verwoordt het prima: ‘Dit komt alle Gentenaars ten goede en betekent een belangrijke meerwaarde op lange termijn.’ En ten vierde: Gent omarmt de 3+30+300-regel, met voorrang na te streven in groenarme wijken.
Zo, dat schiet lekker op. Het hoofdstuk vergroening van het bestuursakkoord is al klaar!

Vergroenen – maar waar?
Kleine nuance: ‘akkoord’ aanvinken is ook maar zoveel waard, natuurlijk. De vraag is niet alleen of partijen vóór zijn, maar ook of ze ervoor gáán. Alle partijen spreken zich uit voor forse vergroening, maar: hoe en waar gaan ze het doen? Dat is niet altijd even duidelijk. Zo schrijft Voor Gent 30 procent ontharding te willen bij heraanleg van straten. Dat is dubbel zoveel als het huidige streven. Uitstekend idee, maar: dat kan alleen als er in die straten, naast overgedimensioneerde wegverharding, ook parkeerplaatsen verdwijnen. Maar daarover is er in het programma, dat nochtans 128 pagina’s telt, niet veel terug te vinden. Het programma van Voor Gent bevat heel wat goede voorstellen om andere vervoersmiddelen dan de privéauto aantrekkelijker te maken, maar zal dat volstaan om het verplaatsingsgedrag van de Gentenaar en Gent-bezoeker ingrijpend te veranderen? De eerste bewonersparkeerkaart blijft gratis. Autoparking Zuid wordt zeer sterk uitgebreid. Een deel van de NMBS-autoparking aan het station omvormen tot fietsenstalling is voor de fusielijst geen optie. Veel auto-ontradend beleid zien we dus niet, wat de vraag opwerpt: in welke mate wil Voor Gent de publieke straatruimte heroveren op de privéauto om te gaan vergroenen?
Wel heerlijk concreet zijn de pleinplannen van Voor Gent: maar liefst tien pleinen worden genoemd om te ontharden en vergroenen (wat, nemen we aan, ook aanzienlijk autovrijer betekent). Cd&v, Groen, PVDA en uiteraard ook Voor Gent steunen de stelling om minstens één plein per jaar autovrij en groener te maken.

Een bocht rond de stadsboulevard
Opmerkelijk: de twee partners van Voor Gent, die toch mee de pen vasthielden van het vorige bestuursakkoord, blijken niet meer gewonnen voor een autoluwe stadsboulevard. Ook N-VA lust er geen pap van. N-VA verklaart zich met slechts vier van de vijftien GMF-stellingen akkoord.
Groen is de enige partij die de vijftien GMF-voorstellen onderschrijft. Over de stadsboulevard: ‘Bovenlokaal verkeer kan beter langs de R4, die we dan ook optimaliseren.’ (Maar leest u de toelichting van elke partij er vooral zelf eens rustig op na!) Groen wil de eerste bewonersparkeerkaart betalend maken. De partij ‘vindt het niet fair om 12 m² van de openbare ruimte gratis te claimen’ en koppelt dit aan een ‘mobiliteitsbudget voor elke Gentenaar onder een bepaalde inkomensgrens, vrij te besteden aan openbaar vervoer, een fiets of een parkeerkaart.’ Groen, PVDA en Voor Gent hebben begrepen dat garageboxterreinen weliswaar tegemoetkomen aan een reële opbergnood, maar ook een doorn in het oog zijn van veel Gentenaars. Groen wil de opbergbehoefte van de Gentenaars collectief opvangen met fietsenstallingen of gestapelde stockeerruimte, en wil terreineigenaars fiscaal stimuleren om hun terrein anders in te vullen. PVDA vindt hogere belastingen contraproductief en wil ‘wijk per wijk met stakeholders een ruimtevisie ontwikkelen, en daarbij ook op garageboxen inzoomen’. Voor Gent kijkt hiervoor naar ‘sterk stedenbouwkundig beleid’.

Houtstook
Waar Groen wel alleen in staat: een uitdoofbeleid voor de houtstook, die de lucht in en rond huis (zeer) ongezond maakt. Voor Gent houdt ook hier vast aan het wel-wortel-geen-stok-principe: ‘We willen mensen stimuleren naar andere energiebronnen, niet bestraffen.’ Groen pleit voor een omschakelpremie, en ook, bij slechte luchtkwaliteit, voor een stookverbod voor huishoudens die alternatieve verwarmingsbronnen hebben (de gezelligheidsstokers dus). Cd&v en Voor Gent stippen aan dat zoiets niet valt te handhaven. Ook N-VA loopt niet warm voor een uitdoofbeleid en stelt uitdrukkelijk dat gezelligheidsstoken moet blijven kunnen… terwijl het mensen voor wie houtstook wél de primaire verwarmingsbron is, aanmoedigt om te kiezen voor alternatieven.

Wonen en openbaar vervoer
N-VA kant zich als enige tegen de investering van 24 miljoen die woonmaatschappij Thuispunt Gent vraagt om de steile ambities rond sociale woningen te kunnen realiseren: ‘Er moeten ook middelen naar groepen die net niet in aanmerking komen voor een sociale woning.’ Waarom dat investeren in sociale woningen uitsluit, is niet helemaal duidelijk.
Ook rond openbaar vervoer lijkt N-VA alleen te staan. De andere partijen steken hun ergernis rond het nieuwe bus- en tramnet niet onder stoelen of banken, maar N-VA is tegen een maximum wandelafstand van 300 meter naar een halte (binnen de bebouwde kom), en is, wegens ‘de toestand van de Gentse stadskas’, ook tegen extra stadsmiddelen voor aanvullend openbaar vervoer.
PVDA daarentegen houdt vast aan gratis openbaar vervoer ‘zoals in Luxemburg en Duinkerke’. Voor Gent en Groen pleiten voor uitbreiding van het gratis of zeer goedkoop jongerenaanbod.

Belangrijke voorwaarde
Naast de vier stellingen waarover iedereen het eens is, zijn er zeven stellingen met telkens maar één afwijkende stem (5 keer N-VA, 2 keer Groen). GMF ziet dan ook genoeg gemeenschappelijke uitgangspunten – zowel in de kieswijzer als in de programma’s – om rond milieu en klimaat een ambitieuze agenda op te zetten, gedragen door een solide meerderheid.
Een belangrijke kanttekening: je kan geen straffe plannen uitvoeren als je vechtend met je coalitiepartners over straat rolt. Gent werd de voorbije jaren niet slecht bestuurd, maar het had nog veel meer kunnen zijn. Meningen mogen en moeten botsen, maar eindeloos geruzie en elkaar stokken in de wielen steken, daar hebben de Gentenaars niks aan. Een goed voorstel is een goed voorstel, ook als het vanuit de oppositie komt. Een goed plan is een goed plan, ook als een ander er meer mee scoort. Aan al degenen die op 5 december 2024 de eed zullen afleggen: je doet dit niet voor jezelf, maar voor de Gentenaar die vandaag geen deftig huis vindt; voor de Gentenaar die hoopt dat de kinderen ook morgen veilig op school aankomen; voor de Gentenaar die in 2050 haar ramen opengooit en geniet van het zicht op haar heerlijke straat.

Dit artikel werd geschreven door Bouke Billiet voor Frontaal (editie herfst 2024), het magazine van Gents MilieuFront. Wil je ook 4x per jaar inspirerende en kritische Frontaal-artikels lezen op papier of digitaal? Word nu lid van GMF en geniet van Frontaal en tal van andere fijne voordelen!

Pix: Anke De Smedt